Debata „Obywatelska... Debata „Obywatelska... Debata „Obywatelska...

Debata „Obywatelska partycypacja – migotanie idei?”

Centrum Partnerstwa Społecznego „Dialog” wspólnie z Instytutem Pracy i Spraw Socjalnych zorganizowało 23 czerwca 2014 r. debatę „Obywatelska partycypacja – migotanie idei?”. – Rok 2014 można nazwać rokiem polskich rocznic obywatelskich – powiedziała witając jej uczestników Dyrektor Centrum Iwona Zakrzewska. Dodała, że obchodząc 1 maja 10 lat Polski w Unii Europejskiej mogliśmy wznieść toast za własną skuteczność i przedsiębiorczość, 4 czerwca mieliśmy możliwość świętowania 25 lat wolności i aktywności społecznej. Te kolejne kroki na drodze naszej demokratycznej ścieżki sprawiły, że wspólnie mogliśmy poczuć się silni. Dyrektor przypomniała słowa prof. Zygmunta Baumana, że „Wszyscy jesteśmy od siebie zależni i ta zależność się pogłębia”, a to stawia przed nami wyzwania w kontekście obywatelskich działań. Badania wskazują bowiem, że w porównaniu do innych europejskich społeczeństw rzadko się stowarzyszamy (ok. 14 proc.), mamy niski poziom zaufania do innych (ok. 12 proc.), jesteśmy obojętni wobec zachowań naruszających dobro publiczne (ok. 50 proc.). Ale jednocześnie historyczne doświadczenia pokazują, że potrafimy się zjednoczyć w momentach dla nas trudnych. Zaprosiła do dyskusji, jednocześnie formułując pytanie: czy idea obywatelskiej partycypacji jest dla nas mirażem, czy też rzeczywistością?

Dyrektor Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych prof. Kazimierz W. Frieske, przyłączając się do słów powitania postawił tezę, że wyrażenie „demokracja partycypacyjna” jest błędne, bo z założenia każda demokracja jest partycypacyjna. Natomiast zwrócił uwagę, że ważne są formy obywatelskiej partycypacji i związane z tym kłopoty, zwłaszcza w sferze instytucjonalnej. Prowadzi to do pewnego rodzaju antynomii, ponieważ chcąc partycypować, upominamy się o udział w zarzadzaniu sprawami publicznymi, który przecież mamy. Administracja to przecież obywatele.

Dyrektor Iwona Zakrzewska odczytała list Ministra Pracy i Polityki Społecznej Władysława Kosiniaka-Kamysza, który choć osobiście nie mógł się pojawić na debacie, wyraził uznanie dla organizatorów i uczestników spotkania za „zaangażowanie we wzmacnianie głosu społeczeństwa”. Minister podkreślił, że kształtowanie osobowości społecznie zorientowanej i tworzenie społeczeństwa obywatelskiego jest jednym z najważniejszych zadań szeroko pojętej współczesnej edukacji. „Dziś społeczeństwo obywatelskie, to społeczeństwo zaangażowane zarówno w budowanie więzi międzyludzkich, ale także zainteresowane sprawami ogółu społeczeństwa oraz żyjące w poczuciu odpowiedzialności za jego dobro” – napisał w liście Minister Władysław Kosiniak-Kamysz.

Profesor Grzegorz Rydlewski z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego mówiąc o mechanizmach partycypacji wskazał na potrzebę systemowego ich objęcia i wzmocnienia legitymizacją. Zwrócił uwagę, na kluczowe sfomułowania: „chcieć i móc”, reprezentatywność czy zaufanie i partnerstwo, bez których partycypacja staje się jedynie migotaniem idei. Profesor zastanawiał się, jak mając do czynienia z przewagą potrzeb nad możliwościami właściwie można by było zapewnić zasób partycypacyjny. Zwrócił uwagę na czas i zaangażowanie obywateli. - Jeśli chcesz uciec od polityki, to pamiętaj, że polityka zainteresuje się tobą – podsumował swoją wypowiedź profesor.

Krzysztof Więckiewicz, Dyrektor Departamentu Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, podjął próbę definicji partycypacji. Zdaniem Dyrektora, partycypacja to obecność, specyficzny rodzaj udziału i aktywności, wynikający z potrzeby porozumienie się. Regulacje prawne mówią wprost o obowiązku współpracy administracji publicznej z trzecim sektorem. Liczne programy współpracy z organizacjami pozarządowymi – jeśli nie są z nimi konsultowane, stają się nieważne. Przedstawiciel MPiPS zwrócił uwagę na to, że stają się one coraz dojrzalsze. Zdaniem Dyrektora kluczowe w partycypacji są zaufanie i odpowiedzialność, ale także elastyczności i kompetencje społeczne.

Dyrektor Departamentu Służby Cywilnej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Dagmir Długosz zwrócił uwagę, że widać w Polsce dobre praktyki obywatelskie, ale często brakuje nam konsekwencji i uczciwości w stawianiu spraw, w przejrzystości tego, co chcemy osiągnąć. Zdaniem Dyrektora nasza kultura jest indywidualistyczna, nie jesteśmy społeczeństwem wspólnotowym, czasem ulegamy tzw. iluzji sprawczości albo „próżniactwu społecznemu”. Trudno jednak znaleźć panaceum na rozwiązanie wszystkich bolączek państwa.

Wątki, do których odnieśli się w debacie prelegenci, znalazły swoją kontynuację w panelu dyskusyjnym, który poprowadziła Anna Grabowska. Głos zabrali również przedstawiciele partnerów społecznych: ekspert prawny Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” Barbara Surdykowska, Wiceprezes Business Centre Club Zbigniew Żurek, dr Grażyna Spytek-Bandurska z Konfederacji Lewiatan, dr Mirosław Roguski z Pracodawców RP, a także reprezentanci świata nauki prof. Marek Bednarski z Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych i dr Rafał Towalski ze Szkoły Głównej Handlowej.