Problematyka niealimentacji

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zwraca szczególną uwagę na potrzebę ochrony praw osób niezdolnych do samodzielnego utrzymania oraz na konieczność odpowiedniego wsparcia takich osób, a w szczególności rodzin z dziećmi na utrzymaniu.

Wypracowanie efektywnej i stabilnej polityki rodzinnej należy do najważniejszych kierunków działań Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, który realizuje i inicjuje szereg prac, które zmierzają do wzmocnienia i wsparcia polskich rodzin. Każda inicjatywa zmierzająca do poprawy sytuacji osób uprawnionych do alimentów, które ich nie otrzymują z powodu bezskuteczności egzekucji zasługuje na rozważenie.

Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dostrzega również wagę problemu jakim jest zjawisko niealimentacji i konieczność podjęcia szeregu działań, nie tylko o charakterze legislacyjnym, zmierzających do przeciwdziałania temu zjawisku. Do właściwości Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej należy ustawa  z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2017 r., poz. 489). Na podstawie przepisów tej ustawy realizowane jest wsparcie materialne dla osób uprawnionych do alimentów, które ich nie otrzymują z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Wsparcie to realizowane jest poprzez przyznawanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego dla osób spełniających kryteria ustawowe (w szczególności kryterium dochodowe).

Kryterium dochodowe uprawniające do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wynosi 725 zł netto przeciętnie miesięcznie, tj. po odliczeniu podatku należnego oraz składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz zdrowotne, na osobę w rodzinie.

Wysokość ww. kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń z funduszu alimentacyjnego może ulec zmianie na podstawie art. 14 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, który stanowi, że Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może podwyższać wysokość kwoty świadczeń z funduszu alimentacyjnego i kryterium dochodowego uprawniającego do tego świadczenia, kierując się wysokością wyegzekwowanych świadczeń alimentacyjnych.

Obowiązujący mechanizm zmiany kryterium dochodowego uprawniającego do finansowanych ze środków budżetu państwa świadczeń z funduszu alimentacyjnego jest więc związany ze stopą zwrotu przez dłużników alimentacyjnych wypłaconych już świadczeń
z funduszu alimentacyjnego, a to z kolei jest uwarunkowane głównie skutecznością egzekucji prowadzonych przez komorników sądowych.

W związku z faktem, iż stopa zwrotów należności dłużników alimentacyjnych powstałych z tytułu wypłaconych z budżetu państwa świadczeń z funduszu alimentacyjnego, jest na niskim poziomie, na dotychczasowym poziomie pozostaje kryterium dochodowe uprawniające do ww. świadczeń.

Wydaje się, że w kwestii zjawiska niealimentacji, działania powinny skupiać się przede wszystkim na poprawie efektywności egzekucji alimentów, a nie na zwiększaniu transferów środków z budżetu państwa wypłacanych w zastępstwie niepłaconych alimentów,  które to transfery zjawiska niealimentacji w żadnym razie nie likwidują, ani nie ograniczają.

Na możliwe do wprowadzenia rozwiązań mających na celu zarówno poprawę skuteczności egzekucji alimentów oraz sytuacji osób uprawnionych do alimentów, wskazuje przyjęty przez Radę Ministrów 4 kwietnia br. obszerny dokument o nazwie „Przegląd systemów wsparcia rodzin”, zawierający ocenę systemów wsparcia na rzecz rodzin (w tym także ocenę systemu świadczeń z funduszu alimentacyjnego) oraz wnioski dotyczące wprowadzenia zmian w tych systemach).

W przeglądzie tym, zawarto również rekomendacje dotyczące wprowadzenia dodatkowych sankcji dla dłużników alimentacyjnych oraz rekomendacje w zakresie poprawy egzekucji alimentów (tzw. pakiet alimentacyjny).

Wśród analizowanych, rozwiązań wskazanych ww. przeglądzie znajdują się między innymi rozwiązania z zakresu właściwości Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, a odnoszące się przede wszystkim do poprawy efektywności działań związanych

z aktywnością zawodową dłużników alimentacyjnych.

Większość dłużników alimentacyjnych unika legalnego zatrudnienia, w związku z powyższym, bardzo istotna jest skuteczna aktywizacja zawodowa dłużników alimentacyjnych. Istotne jest, że prace nad stosownym rozwiązaniami legislacyjnymi dotyczącymi problematyki niealimentacji (zapowiedziany w ww. przeglądzie tzw. pakiet alimentacyjny) wymagają współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości, właściwym w sprawach egzekucji orzeczeń sądowych, w tym dotyczących alimentów.