Wyjaśnienia w sprawie zasad rozliczania kwot przekazywanych przez komornika na poczet należności z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego

Przepisy art. 28 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, z późn. zm.) określają kolejność zaspokajania należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, wypłaconych zaliczek alimentacyjnych, należności wierzyciela oraz należności likwidatora funduszu alimentacyjnego w okresie wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego i po zaprzestaniu wypłaty tych świadczeń.

Zgodnie z art. 28 ust. 1 ww. ustawy, w okresie otrzymywania przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego wszelkie świadczenia alimentacyjne przekazywane przez dłużnika alimentacyjnego w pierwszej kolejności powinny trafiać do organu właściwego wierzyciela na poczet zwrotu należności dłużnika z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, aż do ich całkowitego zaspokojenia.
Organ egzekucyjny powinien przestrzegać kolejności egzekucji określonej w art. 28 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów niezależnie od tego, czy w sprawie została wydana decyzja na podstawie art. 27 ust. 2 tej ustawy. Jednocześnie, ostateczna decyzja administracyjna w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego, w przypadku gdy dłużnik nie dokona zwrotu należności w terminie i na zasadach określonych w decyzji, jest podstawą do sporządzenia tytułu egzekucyjnego i przekazania go do administracyjnego organu egzekucyjnego.

Przekazane przez organ egzekucyjny kwoty rozlicza organ właściwy wierzyciela, który działa na podstawie przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz przepisów postępowania administracyjnego. Przepisy ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie zawierają szczególnego przepisu w sprawie zaliczania wyegzekwowanych od dłużnika kwot na poczet należności powstałych na skutek wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej w poszczególnych okresach świadczeniowych. W związku z tym, znajdują tu częściowo zastosowanie przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.). Na podstawie art. 2  § 2 ordynacji podatkowej, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III (art. 21-119) tej ustawy stosuje się również do opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa. Zgodnie z odpowiednio zastosowanym przepisem art. 62 § 1 ordynacji podatkowej, dokonaną wpłatę zalicza się na poczet należności dłużnika, począwszy od zobowiązania z tytułu najwcześniej wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.  

Przepisy art. 28 ust. 1 nie dają podstawy do podziału zobowiązania dłużnika na należność z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych w bieżącym okresie świadczeniowym oraz należność z tytułu świadczeń wypłaconych w zakończonych okresach świadczeniowych. Należność dłużnika z tytułu wypłaconych świadczeń na podstawie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów powinna być traktowana łącznie, niezależnie od tego, czy świadczenia były wypłacane przez jeden czy więcej okresów świadczeniowych.

Przepisy art. 27 ust. 2 i ust. 3 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie wyłączają stosowania przepisów art. 28 tej ustawy. Wydanie decyzji administracyjnej na podstawie art. 27 ust. 2 ww. ustawy po zakończeniu danego okresu świadczeniowego daje dłużnikowi możliwość bezpośredniego zwrotu organowi właściwemu wierzyciela nalezności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Na wniosek dłużnika organ właściwy wierzyciela może umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną. Jeżeli dłużnik nie dokona zwrotu należności w terminie i na zasadach określonych w decyzji o zwrocie należności, ewentualnie w decyzji o rozłożeniu spłaty należności na raty lub o odroczeniu terminu płatności, należność ta podlega dochodzeniu na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Prowadzenie egzekucji administracyjnej ma na celu zwiększenie skuteczności prowadzonych działań w celu odzyskania środków wypłaconych z budżetu państwa osobie uprawnionej w związku z bezskutecznością egzekucji od jej rodzica. Zbieg egzekucji ma miejsce w sytuacji, gdy egzekucja jest prowadzona z tej samej rzeczy lub prawa majątkowego.

Egzekucja świadczeń alimentacyjnych na podstawie wyroku lub ugody w sprawie alimentów nadal prowadzona jest przez komornika sadowego. Jeżeli wypłacane są świadczenia z funduszu alimentacyjnego, na podstawie art. 27 ust. 9 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, komornik przekazuje wyegzekwowane kwoty do organu właściwego wierzyciela, zgodnie z kolejnością określoną w art. 28 ust.1 tej ustawy. Natomiast jeżeli w sprawie nie są wypłacane świadczenia z funduszu alimentacyjnego, komornik wyegzekwowane kwoty przekazuje zgodnie z art. 28 ust. 2 ww. ustawy.
A zatem, w przypadku gdy dłużnik posiada zadłużenie z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych przez dwa lub więcej okresy świadczeniowe, organ właściwy wierzyciela powinien zaliczyć przekazane przez komornika lub administracyjny organ egzekucyjny kwoty na poczet najwcześniej wymagalnych należności z tego tytułu. Jeżeli komornik sadowy przekaże wyegzekwowane od dłużnika kwoty do organu właściwego wierzyciela, a w sprawie prowadzona jest jednocześnie egzekucja administracyjna, organ właściwy wierzyciela powinien poinformować administracyjny organ egzekucyjny o częściowej spłacie zadłużenia za pośrednictwem komornika sądowego i o aktualnej kwocie należności podlegającej egzekucji w trybie egzekucji administracyjnej.