Urlopy dla rodziców: co powinniśmy wiedzieć?

17 czerwca minął rok od wprowadzenia zmian w urlopach dla rodziców. Największa rewolucja to wydłużenie urlopu z 26 do 52 tygodni. Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania.

Z jakich urlopów mogą korzystać rodzice?

• podstawowy urlop macierzyński - 20 tygodni od dnia porodu. Pierwsze 14 tygodni zarezerwowane jest wyłącznie dla matki. Pozostałe 6 tygodni rodzice mogą podzielić między sobą. Wniosek o urlop macierzyński należy złożyć co najmniej 14 dni przed przewidzianą datą porodu.

• dodatkowy urlop macierzyński – 6 tygodni, z których może skorzystać zarówno mama, jak i ojciec dziecka.

• urlop rodzicielski – 26 tygodni. Cały okres urlopu można podzielić na trzy części, z których na przemian może skorzystać zarówno tata, jak i mama dziecka (np. 10 tygodni – mama, 10 tygodni tata i 6 tygodni znów mama).
• bezpłatny urlop wychowawczy - do 36 miesięcy. Każdy pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego na opiekę nad dzieckiem. Urlop wychowawczy może trwać do trzech lat, ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko pięciu lat. Może być wykorzystany przez rodziców w 5 częściach. 

Uwaga! Mama może również przed porodem wykorzystać urlop macierzyński. Nie może to być jednak więcej niż 6 tygodni. W takim wypadku po narodzinach dziecka przysługuje jej już tylko 14 tygodni urlopu.

Kiedy złożyć wniosek o urlop macierzyński?

Wniosek trzeba przedstawić pracodawcy co najmniej 14 dni po porodzie. Jeśli jedynie mama będzie korzystała z urlopu macierzyńskiego należy zaznaczyć, że ojciec zrzeka się tego uprawnienia. Podstawowy 20-tygodniowy urlop macierzyński jest obowiązkowy - nie można z niego zrezygnować.

Jeżeli trudno na samym początku ustalić długość urlopu, wtedy można skorzystać z gwarantowanych 20 tygodni, a potem wydłużyć ten czas. Wniosek o wydłużenie urlopu należy złożyć u pracodawcy najpóźniej na 14 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego. Trzeba pamiętać o pilnowaniu terminów, aby urlop nie przepadł.

Kto może pobierać zasiłek w czasie urlopu dla rodziców?

Zasiłek przysługuje wszystkim matkom, które w momencie porodu miały opłaconą składkę chorobową. Do tej grupy zalicza się także kobiety zatrudnione na umowę zlecenie (pod warunkiem, że same opłacają składkę chorobową) oraz prowadzące firmy.

Rodzice mogą sami zdecydować, w jakiej wysokości chcą dostawać zasiłek. Mają trzy możliwości:

• 100% zasiłku przez pierwsze pół roku, a 60% przez kolejne pół;
• 80% zasiłku pobieranego przez cały rok;
• 100% zasiłku, jeśli matka decyduje się wyłącznie na urlop macierzyński (podstawowy i dodatkowy) bez urlopu rodzicielskiego.

Czy można pracować na urlopie macierzyńskim?

Tak, ale jedynie na pół etatu i dopiero po pierwszych 14 tygodniach podstawowego urlopu macierzyńskiego. Wniosek trzeba złożyć u pracodawcy co najmniej 14 dni przed rozpoczęciem pracy. Dokument powinien zawierać wymiar czasu pracy oraz okres, przez który chcemy łączyć korzystanie z urlopu z wykonywaniem pracy. Pracodawca powinien przychylić się do takiego wniosku, chyba że nie będzie to możliwe ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. W tym czasie dostaniemy połowę zasiłku.

Czy można przerwać urlop macierzyński i wrócić do pracy, gdy dziecko jest w szpitalu?

Gdy dziecko wymaga opieki szpitalnej możesz przerwać urlop macierzyński i wrócić do pracy, jeżeli wykorzystałaś co najmniej 8 tygodni urlopu. Aby pracodawca mógł uwzględnić wniosek trzeba przedstawić zaświadczenia ze szpitala. Na urlop możemy ponownie wrócić, gdy dziecko opuści szpital.

Jakie wsparcie może otrzymać bezrobotna kobieta w ciąży?

Jeżeli kobieta pobiera zasiłek dla bezrobotnych może liczyć na wydłużenie okresu otrzymywania tego świadczenia o czas, w którym otrzymywałaby zasiłek macierzyński. Jeżeli w okresie ciąży, aż do porodu, nie pobiera zasiłku dla bezrobotnych (i w tym okresie nie znajdzie pracy) nie otrzyma świadczenia. Może jednak korzystać z opieki zdrowotnej oraz może zgłosić swoje dziecko do ubezpieczenia zdrowotnego.

Jaki urlop przysługuje tacie dziecka?

Niezależnie od urlopów, z których ojciec tata może korzystać wymiennie z mamą, przysługują mu także:

• urlop ojcowski - 2 tygodnie (liczone łącznie z sobotą i niedzielą) i przysługuje każdemu mężczyźnie, który został ojcem. Wniosek o urlop należy złożyć u pracodawcy najpóźniej siedem dni przed jego rozpoczęciem. Ojciec musi wykorzystać urlop ojcowski zanim dziecko skończy rok.
• bezpłatny urlop wychowawczy – max. 3 lata – każdy tata ma prawo pójść na taki urlop. Po zakończeniu opieki ojciec musi mieć zagwarantowany powrót do pracy na takie samo (bądź zbliżone) stanowisko, jak wcześniej.
• urlop na opiekę nad dzieckiem– 2 dni – ojcu przysługują dwa dni w każdym roku kalendarzowym na opiekę nad dzieckiem. Ten urlop można wykorzystywać do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.

Dodatkowe wsparcie dla rodzin

Jeżeli dochód w rodzinie nie przekracza 539 zł netto na osobę, to przysługują zasiłki na dziecko:

• do 5. roku życia – 77 zł/mies.
• powyżej 5. roku życia, aż do ukończenia 18 lat – 106 zł/mies.
• powyżej 18. roku życia do ukończenia 24 lat – 115 zł/mies.

Do zasiłku rodzinnego przysługują różnego rodzaju dodatki:

• za urodzenie dziecka – jednorazowo 1000 zł,
• na opiekę nad dzieckiem– 400 zł/mies. (z dodatku można skorzystać wyłącznie w okresie trwania urlopu wychowawczego),
• na samotne wychowywanie dziecka– 170 zł/mies.; (niepełnosprawnego – 250 zł/mies.)
• na kształcenie i rehabilitację dziecka niepełnosprawnego– do 5. roku życia – 60 zł/mies., powyżej 5. roku życia – 80 zł/mies.
• na  rozpoczęcie roku szkolnego– 100 zł przyznawane raz do roku
• na podjęcie przez dziecko nauki w szkole- 90 zł/mies. (jeżeli szkoła znajduje się w innej miejscowości)
• na wydatki związane z dojazdem do miejscowości, w której jest szkoła – 50zł/mies.
• na wychowywanie dziecka w rodzinie wielodzietnej – 80 zł/mies.

Becikowe

Rodzice mogą dostać 1000 zł jeżeli ich dochody nie przekraczają 1922 zł netto na osobę w rodzinie. O becikowe może ubiegać się matka, ojciec bądź opiekunowie prawni dziecka. Wniosek o jego przyznanie należy złożyć w miejskich i gminnych ośrodkach pomocy społecznej. Na złożenie wniosku rodzice mają 12 miesięcy od narodzin dziecka.

Ulgi podatkowe

Rodzicom przysługuje ulga podatkowa. Aby z niej skorzystać ich łączny dochód nie może przekraczać 112 tys. złotych. Jeżeli rodzić samotnie wychowuje niepełnoletnie dziecko kwota ta również wynosi 112 tys. zł rocznie. Gdy rodzice nie są małżeństwem, a jedno z nich nie przekroczy 56 tys. zł dochodu, również może skorzystać z ulgi.  

Kwota ulgi podatkowej:

• na jedno dziecko – 92,67 zł/mies. (w skali rocznej jest to kwota 1112,04 zł)
• na drugie dziecko – 92,67 zł/mies.
• na trzecie dziecko – 139,01 zł/mies.
• na czwarte dziecko – 185,34 zł/mies.