Prezentacja raportu "Zatrudnienie w Polsce 2006"

Opracowanie składa się z czterech części. Część pierwsza to spojrzenie na polską gospodarkę w ujęciu makroekonomicznym poprzez analizę ośmiu z dziesięciu gospodarek krajów, które w maju 2004 roku wstąpiły do UE. Najważniejszym wynikiem przeprowadzonej analizy było wskazanie przyczyny spadku zatrudnienia w Polsce po 2000 roku. Pokazano, że podczas gdy w pozostałych państwach dosyć szybko udało się zniwelować negatywne skutki kryzysów finansowych końca lat dziewięćdziesiątych, w Polsce poprawa sytuacji nie nastąpiła ze względu na znaczne spowolnienie gospodarcze.

 

W drugiej części przeanalizowano regionalne zróżnicowanie rynku pracy w Polsce w latach 2000-2005. Na potrzeby analizy wydzielono sześć wewnętrznie jednorodnych grup powiatów. Z analiz wynika, że  pomiędzy poszczególnymi grupami powiatów nie nastąpiły znaczące zmiany zróżnicowania we wskaźnikach rynku pracy - wyraźne zróżnicowanie dotyczyło jedynie produktywności. Poprawę wskaźników bezrobocia i zatrudnienia zaobserwowano w niektórych regionach,  gdzie nastąpił rozwój pracochłonnego przemysłu przetwórczego.

 

W części trzeciej pracy analizowano mobilność przestrzenną ludności. Z jednej strony analizowane było zjawisko migracji wewnętrznych i dojazdów do pracy, z drugiej poruszono problem migracji zagranicznych. W obu przypadkach migracje wywołane były czynnikami ekonomicznymi. Pokazano także skalę migracji, podkreślając jednak, że skokowy wzrost migracji nastąpił wyłącznie bezpośrednio po akcesji Polski do UE. Wprawdzie migracje zagraniczne mają najczęściej charakter okresowy, a emigranci zachowują silne związki z ojczyzną, to Polska jest tym krajem, z którego wyjeżdża największa liczba młodych osób na stosunkowo długi okres. Jedynym sposobem na zahamowanie tego procesu jest wzrost produktywności w kraju, a co za tym idzie intensywna modernizacja polskiej gospodarki.

 

Część czwarta omawia problematykę pracy w sferze niejawnej gospodarki („szara strefa”). Dokładne oszacowanie skali takiej aktywności ekonomicznej nie jest możliwe, a różne przyjęte metody prowadzą do odmiennych wniosków - skalę produkcji w strefie niejawnej szacuje się na poziomie 15-30% PKB. Zauważono, że praca w strefie niejawnej może być postrzegana jednocześnie jako zjawisko pozytywne i negatywne. Z jednej strony praca nierejestrowana tworzy miejsca pracy dla tych, którzy chcą pracować, ale z różnych przyczyn nie są w stanie znaleźć zatrudnienia na jawnym rynku pracy. Z drugiej strony prowadzi do wzrostu stawek podatkowych płaconych przez osoby zatrudnione legalnie, co utrudnia prowadzenie polityki gospodarczej skierowanej na pomoc dla osób rzeczywiście pozostających bez dochodu. W raporcie zauważono, że główną przyczyną istnienia szarej strefy jest nadmierny fiskalizm państwa, jak również nadmierne i przede wszystkim niedostosowane do społecznych oczekiwań regulacje gospodarcze. Opracowanie zamyka zestawienie poszczególnych zjawisk i wynikające z analizy wnioski dla polityki rynku pracy.

 

Autorzy raportu zwrócili uwagę na fakt, że dobra koniunktura gospodarcza może przyczynić się do poprawy sytuacji Polski na tle innych krajów UE, jednak całkowite wyrównanie poziomu dochodów i poziomu dobrobytu społecznego możliwe będzie jedynie poprzez szybkie przeprowadzenie reform strukturalnych i instytucjonalnych.

 

Autorzy raportu wskazują, że priorytetem dla polityki makroekonomicznej powinna być stabilizacja finansów publicznych, osiągnięta przede wszystkim dzięki przebudowie polityki społecznej w ten sposób, by mniejszy strumień transferów trafiał do osób w wieku przedemerytalnym.

 

Według autorów raportu priorytetem polityki społecznej powinno być, obok obniżenia transferów społecznych, także zwiększanie tempa wzrostu gospodarczego o co najmniej 2 punkty rocznie. Wprawdzie w ostatnim czasie Polska rozwijała się niezwykle szybko, jednak tempo wzrostu gospodarczego było znacznie niższe niż w krajach nadbałtyckich. Wyższe tempo wzrostu powinno w dłuższym okresie prowadzić do wzrostu poziomu wynagrodzeń. Ograniczenie rozpiętości dochodów między Polską a innymi krajami UE może być skutecznym instrumentem ograniczającym intensywność wyjazdów zarobkowych, w tym wyjazdów trwałych.

 

Ważnym elementem polityki społecznej powinno być wspieranie rozwoju ośrodków miejskich oraz czynników ułatwiających imigrację do nich z regionów biedniejszych i peryferyjnie położonych. Czynnikiem, który może wpłynąć na wzrost migracji do miast, będzie zwiększenie dostępności mieszkań, a także zwiększona dostępność uczelni ulokowanych w dużych ośrodkach miejskich dla studentów z innych regionów, jak również poprawa jakości infrastruktury transportowej umożliwiającej łatwy i szybki dojazd do pracy z terenów dalej położonych. Z drugiej strony należy wspierać również tereny położone daleko od centrum. Tylko dzięki przyspieszeniu rozwoju znajdujących się tam miast możliwe jest zatrzymanie pracowników. Bardzo ważne jest tworzenie na tych terenach silnych i atrakcyjnych dla inwestorów ośrodków wzrostu (także poprzez rozsądne korzystanie ze środków UE i przeznaczanie ich na inwestycje i rozwój).

 

 W raporcie położono szczególny nacisk na znalezienie związku pomiędzy obszarami pozornie bardzo odległymi, takimi jak makroekonomia, rozwój regionalny, polityka migracyjna czy walka z szarą strefą. Zauważono również, że interwencje podjęte w jednym z tych obszarów muszą brać pod uwagę skutki, jakie wywołają w drugim. Konieczne jest więc wpisanie polityki rynku pracy w szerszą problematykę skoordynowanej, prorozwojowej polityki gospodarczej.