Porządkowanie zatrudniania cudzoziemców

Dziś w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Celem projektu ustawy jest przede wszystkim wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego, ale również ograniczenie obserwowanych od dłuższego czasu nadużyć w zakresie zatrudniania cudzoziemców w Polsce.

Od 2014 r. obserwowany jest dynamiczny wzrost zainteresowania cudzoziemców pracą w Polsce. Jednocześnie ze względu na strukturę demograficzną, jak i poprawiającą się sytuację na rynku pracy rośnie zapotrzebowanie pracodawców na cudzoziemską siłę roboczą. Zdecydowanie wśród cudzoziemców pracujących w Polsce dominują obywatele państw spoza UE.

W 2015 r. Polska, trzeci raz z rzędu, zajęła drugie miejsce w UE (po Wielkiej Brytanii) pod względem liczby wydanych wiz długoterminowych i zezwoleń pobytowych dla cudzoziemców z państw trzecich; wydaliśmy ok 21 proc. wszystkich takich dokumentów w Unii Europejskiej. Głównym państwem pochodzenia imigrantów zarobkowych była Ukraina. Rok 2016 był rekordowy pod względem liczby cudzoziemców pracujących w Polsce. Wojewodowie wydali ponad 127 tys. zezwoleń, co oznacza wzrost w stosunku do roku 2015 o ok. 94 proc.

Ten trend był kontynuowany w pierwszych 4 miesiącach 2017 r. Według orientacyjnych danych w okresie styczeń - kwiecień wydano ponad 65 tys. zezwoleń (wzrost ponad 100 proc.) i zarejestrowano ponad 600 tys. oświadczeń (wzrost ponad 40 proc.).  

Warto zauważyć, że wzrasta też liczba cudzoziemców zgłoszonych do polskiego systemu ubezpieczeń społecznych.

- Umożliwienie pracy cudzoziemcom jest istotne m. in. dla rolnictwa, sadownictwa oraz sektora małych i średnich przedsiębiorstw, szczególnie w kontekście spadającego w naszym kraju bezrobocia oraz trudności ze znalezieniem pracowników – mówił w Sejmie sekretarz stanu Stanisław Szwed. -  Jednakże zatrudnianie cudzoziemców nie może odbywać się w pełni swobodnie, w sposób niekontrolowany, ponieważ nadmierna imigracja zarobkowa z państw o znacznie niższym poziomie wynagrodzeń mogłaby powodować zaniżanie wynagrodzeń, pogarszanie warunków pracy i wypychanie polskich pracowników z rynku pracy.

- Proponowane rozwiązania wychodzą naprzeciw tym wyzwaniom. W naszej opinii godzą interesy wszystkich zainteresowanych stron, ulepszają narzędzia kontroli i monitoringu, umożliwiając jednocześnie pozyskiwanie pracowników cudzoziemskich na uzasadnionym poziomie - dodał wiceminister Szwed.

Najważniejsza zmiana, to wprowadzenie zgodnie z Dyrektywą UE, zezwoleniana pracę sezonową. Zezwolenie to po części zastąpi obecną, bardzo popularną tzw. procedurę uproszczoną, tj. rejestrację przez powiatowy urząd pracy oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi. Zaproponowano zwolnienie tej grupy cudzoziemców z tzw. testu rynku pracy, co znacznie skróci czas oczekiwania na decyzję.

Nowelizacja wprowadza nowe rozwiązanie w postaci tzw. zezwolenia wielosezonowego, dzięki czemu pracodawca może uzyskać wpis do ewidencji pracy sezonowej na okres do 3 lat. Na tej podstawie cudzoziemiec może, w kolejnych latach bez dodatkowych formalności, ubiegać się o odpowiednią wizę lub wjechać do Polski w przypadku cudzoziemców objętych przepisami o ruchu bezwizowym.

Pracodawca będzie składał wniosek o wydanie zezwolenia na pracę sezonową w powiatowym urzędzie pracy, który w sprawach niewymagających postępowania wyjaśniającegobędzie miał 7 dni na rozpatrzenie wniosku.

Projekt ustawy przewiduje również zmiany w  tzw. uproszczonej procedurze, polegającej na rejestracji przez powiatowy urząd pracy oświadczenia pracodawcy o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi. Wiceminister Szwed przypomniał, że znaczna część cudzoziemców korzystających z takich oświadczeń korzysta z nich wyłącznie w celu uzyskania prawa wjazdu i pobytu na terytorium Polski lub innych państw obszaru Schengen, poszukując następnie innej pracy lub innych źródeł zarobkowania.

W związku z tym proponuje się uregulowanie instytucji tzw. uproszczonej procedury oświadczeniowej przepisami rangi ustawowej i jej uszczelnienie. Decyzję odmowną będzie można wydać, jeżeli z okoliczności będzie wynikało, iż wniosek o wydanie zezwolenia lub oświadczenie zostały złożone dla pozoru, będzie ono wykorzystane przez cudzoziemca w celu innym niż wykonywanie pracy dla danego podmiotu lub jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi nie dopełnia obowiązków związanych z prowadzeniem działalności lub powierzaniem pracy innym osobom (np. nie opłaca należnych składek na ubezpieczenie, zalega z opłacaniem podatków).

Projekt przewiduje także wprowadzenie gruntownych zmian w przepisach regulujących funkcjonowanie systemów teleinformatycznych, obejmujących dane dotyczące powierzania pracy cudzoziemcom oraz wymianę informacji pomiędzy publicznymi służbami zatrudnienia i służbami kontrolnymi, takimi jak Straż Graniczna oraz Państwowa Inspekcja Pracy.

- Proponowany projekt ustawy zawiera przepisy, które wdrażają unijną tzw. dyrektywę sezonową wykorzystując dopuszczalne elastyczności, jak również takie, które  poprawiają obecne rozwiązania i pozwolą na lepsze monitorowanie imigracji zarobkowej oraz skuteczniejsze zarządzanie migracjami z uwzględnieniem potrzeb polskiego rynku pracy – podsumował wiceminister Szwed.

Projekt w pierwszym czytaniu zyskał pozytywne oceny ze strony większości klubów, nawet kluby opozycyjne uznały zaproponowane rozwiązania za "zrównoważone" i "dobre". Teraz będzie skierowany do prac w komisji sejmowej.