Wyjaśnienie w związku z doniesieniami medialnymi na temat sytuacji ZUS
30-11-2017
Składki zewidencjonowane na indywidualnym koncie ubezpieczonego waloryzowane są co roku, przy zastosowaniu rocznego wskaźnika waloryzacji. Metoda rocznej waloryzacji składek nie uwzględnia waloryzacji składek za ostatnie miesiące pracy przed przejściem na emeryturę. Dlatego też mechanizm rocznej waloryzacji uzupełniony został waloryzacją kwartalną, za ostatnie kwartały niestanowiące pełnego roku kalendarzowego. Wskaźnik waloryzacji składek zależny jest od liczby ubezpieczonych oraz od wzrostu wynagrodzeń.
Formuła obliczania wskaźnika waloryzacji składek, oparta jest na wzroście przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne (kwoty z tytułu należności składkowych). Każda zmiana w systemie ubezpieczeń społecznych dotycząca zakresu tytułów do ubezpieczeń (wzrostu ich liczby czy też spadku) powoduje zmiany w zakresie wielkości przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne, mającego wpływ na wysokość wskaźnika waloryzacji składek za pierwszy rok.
Dla przykładu. Od dnia 1 stycznia 2016 r. zmienione zostały zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia. Regulacja rozszerzyła obowiązek ubezpieczeń społecznych w przypadku zbiegu wykonywania umowy zlecenia z inną aktywnością zarobkową oraz kilku umów zlecenia. Zmiana ta spowodowała wzrost przypisu składek na ubezpieczenia społeczne, w tym ubezpieczenie emerytalne.
Odwrotny przypadek, tj. zmniejszenia przypisu składek na ubezpieczenia społeczne miał np. miejsce przy wyłączeniu służb mundurowych z obowiązku ubezpieczeń społecznych. Wzrost zobowiązań systemu ubezpieczeń społecznych z tytułu waloryzacji składek ma swoje pokrycie w kwocie corocznie opłacanych składek, bez ograniczenia 30-krotnością.
Zmiana we wskaźniku waloryzacji składek byłaby działaniem pozasystemowym, nieusprawiedliwionym społecznie i ekonomicznie. Należy zaznaczyć, że efekt ten jest jednorazowy i w kolejnych latach nastąpi powrót do dotychczasowego stanu.
Należy również dodać, że wysokie wartości wskaźnika waloryzacji składek były już obserwowane w przeszłości i nie są niczym nadzwyczajnym. Wzrost wynagrodzeń i zatrudnienia doprowadził do tego, że wskaźnik waloryzacji składek za 2008 r. wyniósł 116,26%. Podobnie wzrost wskaźnika waloryzacji składek za 2019 r. będzie wynikał z wyższych kwot opłaconych składek po usunięciu rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek do 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.
