Wyjaśnienie w związku z artykułem „Dzieci w zakładach leczniczych bez 500+”, Dziennik Gazeta Prawna, 16 maja 2018 r.

W związku z artykułem opublikowanym Dzienniku Gazecie Prawnej „Dzieci w zakładach leczniczych bez 500+”, MRPiPS wyjaśnia:

powołując się na stanowisko Rzecznika Praw Dziecka, artykuł zawiera całkowicie nieprawdziwą tezę wskazującą, że opiekunowie prawni dzieci przebywających  w zakładach opiekuńczo-leczniczych rzekomo nie powinni być traktowani jak osoby samotnie wychowujące dzieci, a gmina nie powinna uzależniać przyznanie im świadczenia 500 + od zasądzonych alimentów.

W związku z artykułem opublikowanym w Dzienniku Gazecie Prawnej „Dzieci w zakładach leczniczych bez 500+”” MRPiPS wyjaśnia, że na takie dzieci świadczenie wychowawcze przysługuje po spełnieniu takich samych warunków ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, jak w przypadku każdego innego dziecka lub nie przysługuje, jeśli warunku ustawowe nie są spełnione.

W szczególności, jeśli dane dziecko jest pod opieką opiekuna prawnego, który jest osobą samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu takiej samej dla wszystkich ubiegających się definicji ustawowej zawartej w art. 2 pkt 13 ww. ustawy, to niezależnie od tego, czy dziecko to przebywa, czy nie w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, prawo opiekuna prawnego do świadczenie wychowawczego uzależnione jest od ustalenia na dziecko alimentów od jego rodzica/rodziców.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, świadczenie wychowawcze przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka.  Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 2 ww. ustawy świadczenie wychowawcze na dane dziecko nie przysługuje, jeżeli osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz tego dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że:

1) drugie z rodziców dziecka nie żyje;

2) ojciec dziecka jest nieznany;

3) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone;

4) sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka;

5) dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.

Żaden przepis ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci nie stanowi, że określony w art. 8 ust. 2 ww. ustawy, wymóg ustalenia świadczenia alimentacyjnego na rzecz dziecka od jego rodzica, nie ma zastosowania w sytuacji gdy z wnioskiem o świadczenie wychowawcze występuje opiekun prawny dziecka.

W myśl obowiązujących od 1 sierpnia 2017 r. w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci regulacji, osoba samotnie wychowująca dziecko, w tym także opiekun prawny jeśli spełnia definicję z art. 2 pkt 13 ww. ustawy, ma obowiązek dołączyć do wniosku o świadczenie wychowawcze pochodzący lub zatwierdzony przez sąd tytuł wykonawczy, potwierdzający ustalenie świadczenia alimentacyjnego na rzecz dziecka od jego rodzica. W przypadku opiekuna prawnego, wymagane jest uzyskanie tytułu wykonawczego/tytułów wykonawczych ustalających alimenty na pozostające pod jego opieką dziecko, od jego obydwojga rodziców.

Istotne jest również, że strona dochodząca alimentów, jest z mocy ustawy zwolniona od obowiązku uiszczania kosztów sądowych, co dotyczy także opłaty od wniosku o zabezpieczenie powództwa o alimenty.

Także brak wiedzy o adresie zamieszkania/przebywania rodzica dziecka nie stanowi przeszkody w wystąpieniu do sądu o ustalenie alimentów i uzyskania ww. tytułu wykonawczego choćby w postaci postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty.

Ponadto, opiekun prawny dziecka, nie musi osobiście występować do sądu o alimenty na rzecz dziecka – zgodnie z art. 110 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, kierownik ośrodka pomocy społecznej może wytaczać na rzecz obywateli powództwa o roszczenia alimentacyjne. W postępowaniu przed sądem stosuje się odpowiednio przepisy o udziale prokuratora w postępowaniu cywilnym. W przypadku takiej drogi ustalenia alimentów, opiekun prawny powinien zwrócić się w tej sprawie do kierownika ośrodka pomocy społecznej.

Odnosząc się zaś generalnie do wymogu ustalenia alimentów na dziecko, należy szczególnie podkreślić, że dla dziecka sprawą ważną jest zagwarantowanie mu środków na utrzymanie. Samotny rodzic czy też opiekun prawny reprezentujący dziecko powinien zadbać o alimenty na dziecko od drugiego rodzica czy rodziców nie tylko ze względu na możliwość otrzymania świadczenia wychowawczego. Posiadanie tytułu wykonawczego daje poczucie bezpieczeństwa oraz możliwość sądowej egzekucji należności, jeśli rodzic nie wywiązuje się ze zobowiązań. Alimenty należy egzekwować, zaś tych, którzy uchylają się od ich płacenia, pociągać do odpowiedzialności. Trzeba bowiem pamiętać, że podstawowym obowiązkiem rodzica jest utrzymywanie dziecka.

Podkreślenia wymaga, że wprowadzenie wymogu zasądzenia alimentów od jego rodzica/rodziców nie jest żadnym nowym i nieznanym rozwiązaniem. Funkcjonuje bowiem już od ponad 12 lat w odniesieniu do zasiłku rodzinnego. Tu również warunkiem otrzymania wsparcia jest ustalenie alimentów na dziecko od drugiego rodzica.