Przepis art. 91 ust. 10 został wprowadzony do ustawy o pomocy społecznej przepisami ustawy z dnia 18 marca 2008r. o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 70, poz. 416) w celu zapobiegania sytuacjom korzystania z dwóch źródeł świadczeń przez osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową w Polsce tj. świadczeń socjalnych (np. zakwaterowania w ośrodku dla cudzoziemców ubiegających się o status uchodźcy) z ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP oraz świadczeń z pomocy społecznej.

Zgodnie z przepisami ustawy dnia 13 czerwca 2003r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP cudzoziemcy są zobowiązani do opuszczenia ośrodka po upływie dwóch miesięcy od dnia doręczenia ostatecznej decyzji w sprawie o nadanie statusu uchodźcy: po otrzymaniu decyzji o nadaniu statusu uchodźcy albo o decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy w której udzielono ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt tolerowany. Aby ułatwić im przystosowanie się do nowej sytuacji ustawodawca przewidział wsparcie finansowe. Zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy cudzoziemcy mogą korzystać ze świadczenia pieniężnego na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu na terytorium RP w sytuacji, gdy jest to niezbędne do przygotowania do prowadzenia samodzielnego życia poza ośrodkiem. Świadczenia powyższe przyznawane są na okres dwóch miesięcy. Jednocześnie cudzoziemiec jest zobowiązany w tym czasie podjąć kroki niezbędne dla przystąpienia do programu integracyjnego. Wydaje się, że przedmiotowe świadczenie może zostać wykorzystane na opłaty mieszkaniowe. W sytuacjach wątpliwych, pracownicy powiatowych centrów pomocy rodzinie mogą korzystać z informacji przekazywanych przez kierowników ośrodków dla cudzoziemców lub zwracać się z pisemnym zapytaniem do Dyrektora Biura Organizacji Ośrodków w Podkowie Leśnej – Dębaku celem ustalenia terminu zakończenia realizacji pomocy socjalnej, jak również wysokości otrzymywanych świadczeń.

Wymóg opuszczenia ośrodka przed przystąpieniem do programu integracji jest związany z celem przyświecającym pomocy integracyjnej. Pomoc mająca na celu wspieranie procesu integracji oferowana uchodźcom i cudzoziemcom z ochroną uzupełniającą ma na celu ułatwienie adaptacji w nowym środowisku. Udział w programie integracji, przy jednoczesnym przebywaniu w ośrodku dla uchodźców, przeczy zamysłom ustawodawcy. W pierwszym rzędzie należy pouczyć cudzoziemca przebywającego w ośrodku dla uchodźców, który wystąpił z wnioskiem o udzielenie pomocy mającej na celu wspieranie procesu integracji o możliwości ubiegania się o świadczenia na przygotowanie do samodzielnego życia poza ośrodkiem. Jednocześnie należy udzielić cudzoziemcowi wsparcia w przypadku ewentualnych trudności w znalezieniu mieszkania, a następnie po opuszczeniu ośrodka rozpocząć realizację programu integracji. Udzielanie pomocy integracyjnej osobie przebywającej w ośrodku dla uchodźców może mieć miejsce wyłącznie w przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności, na przykład ze względu na niemożność wynajęcia mieszkania bądź kiedy pobyt w ośrodku dla cudzoziemców odbywa się na innych zasadach niż w trakcie ubiegania się o status uchodźcy.

Art. 94. ust. 2 – Cudzoziemiec zamieszkuje w miejscu wskazanym przez wojewodę działającego w tej sprawie w porozumieniu z powiatowym centrum pomocy rodzinie oraz gminą.

Wskazane byłoby, aby cudzoziemiec mógł zamieszkać w mieszkaniu chronionym. Ze względu jednak na niewystarczającą liczbę takich mieszkań w gminach, jak najbardziej możliwe jest wynajęcie przez cudzoziemca mieszkania na wolnym rynku i opłacanie go ze środków, które otrzymuje w ramach indywidualnego programu integracji. Dlatego też gmina, na terenie której chce zamieszkać cudzoziemiec nie może odmówić mu tego prawa.

Wojewoda w drodze decyzji administracyjnej wskazuje cudzoziemcowi miejsce zamieszkania. Cudzoziemcy raczej nie odwołują się od tej decyzji, gdyż jak wynika z praktyki, wojewoda wskazuje miejsce zamieszkania zawsze w porozumieniu z powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego zgłosił się cudzoziemiec oraz z samym cudzoziemcem.

Cudzoziemiec sam podejmuje decyzję o wyborze lokalu, w którym zamieszka, korzystając z pomocy realizatora programu w powiatowym centrum pomocy rodzinie. Lokalizacja ośrodka dla cudzoziemców nie łączy się w żaden sposób z wyborem przez cudzoziemca miejsca pobytu i realizacji indywidualnego programu integracji. Faktem jest, iż cudzoziemcy bardzo często wybierają powiat, na terenie którego znajduje się ośrodek w którym przebywali, nie mniej jednak nie jest to regułą. Pragnę ponadto zauważyć, iż to sam cudzoziemiec zgłasza się do powiatowego centrum pomocy rodzinie i składa wniosek o przystąpienie do indywidualnego programu integracji. To nie pracownicy ośrodka dla cudzoziemców składają wniosek. W związku z powyższym oczywistym jest iż to wojewoda, na którego terenie składa wniosek cudzoziemiec finansuje jego indywidualny program integracji.

Art. 91. ust. 9 – Pomoc dla cudzoziemca przysługuje począwszy od miesiąca kalendarzowego, w którym cudzoziemiec złożył wniosek.

Art. 106. ust. 1 pkt. 3 – Świadczenie pieniężne z pomocy społecznej przyznaje się i wypłaca za okres miesiąca kalendarzowego, począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek wraz z wymaganą dokumentacją.

W tej sytuacji podstawą do przyznania pomocy będzie decyzja Szefa Urzędu, nie mniej jednak należy wziąć pod uwagę konieczność złożenia przez cudzoziemca kopii karty pobytu oraz w przypadku uchodźcy także kopię dokumentu podróży.

W przypadku, gdy wniosek cudzoziemca został przekazany pomiędzy powiatowymi centrami pomocy rodzinie w związku ze zmianą miejsca zamieszkania cudzoziemca, a ze względu na nieprzebywanie cudzoziemca w miejscu jego zamieszkania i brak kontaktu z cudzoziemcem, należy zastosować przepisy zawarte w art. 95, ust. 1 i 3. Pomoc jest cudzoziemcy wstrzymywana do czasu wyjaśnienia okoliczności uniemożliwiających kontakt z nim. Zaległe świadczenia nie powinny być cudzoziemcy wypłacone, gdyż de facto przez ten czas nie był przez niego realizowany program.

Art. 95 – Wstrzymanie pomocy integracyjnej

W związku z tym w przypadku przywrócenia wstrzymanej pomocy wypłata świadczeń integracyjnych powinna nastąpić począwszy od miesiąca, w którym ustały przesłanki uzasadniające jej wstrzymanie.

W przypadku złożenia wniosku przez cudzoziemca o przystąpienie do indywidualnego programu integracji, wobec którego toczy się postępowanie karne, należy przyjąć taki wniosek. Nie mniej jednak pomoc integracyjna dla tego cudzoziemca będzie od razu wstrzymana na czas zakończenia postępowania karnego.

Decyzji o odmowie udzielenia pomocy integracyjnej nie musi każdorazowo poprzedzać decyzja o wstrzymaniu pomocy integracyjnej, o czym mówi art. 95. ust. 4 ustawy o pomocy społecznej. Ponadto w przypadku zaistnienia okoliczności, które prowadzą do wstrzymania cudzoziemcowi pomocy integracyjnej, ze względu na fakt nie ustania przyczyn, na podstawie których pomoc została wstrzymana, nie jest konieczne powoływanie się na art. 11 ustawy o pomocy społecznej. Przesłanki upoważniające powiatowe centrum pomocy rodzinie do wstrzymania bądź odmowy pomocy ujęte zostały w art. 95, ust. 1 ustawy o pomocy społecznej.

Pismo MPiPS do Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego

Pismo MPiPS do Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego