Czy ośrodek pomocy społecznej może pełnić funkcję lokalnej organizacji partnerskiej?

Zgodnie z treścią Wytycznych Instytucji Zarządzającej (MRPiPS) dla Instytucji Pośredniczącej oraz beneficjentów dotyczące działań realizowanych w ramach PO PŻ w Podprogramie 2016, zasadniczą rolą ośrodków pomocy społecznej w Programie jest, w myśl pkt. 12, wydawanie osobom skierowań do otrzymania pomocy żywnościowej lub przekazywanie organizacjom partnerskim lokalnym (OPL) list osób zakwalifikowanych do pomocy z PO PŻ.

Ze względu na fakt, iż głównym zadaniem OPL jest bezpośrednia dystrybucja artykułów żywnościowych do osób najbardziej potrzebujących, funkcję tę powinny sprawować przede wszystkim organizacje pozarządowe, które w ramach swojej działalności statutowej zajmują się przeciwdziałaniem ubóstwu i wykluczeniu społecznemu. OPL są ponadto zobowiązane do spełnienia minimalnych standardów przewidzianych w pkt. 9 oraz 14 Wytycznych.

Należy podkreślić, że zgodnie z podstawowymi założeniami Programu oraz wymogami Komisji Europejskiej, w jego realizację powinny być zaangażowane różnorodne podmioty, zarówno samorządowe jak i pozarządowe na zasadzie partnerstwa, np. przy kwalifikowaniu odbiorców końcowych do udziału w  działaniach towarzyszących realizowanych obowiązkowo w ramach PO PŻ lub w ramach innych programów np. EFS co przewidziano w rozdz. III Wytycznych. Jednakże mając na uwadze skuteczną realizację Programu i cel, jakim jest dostarczenie pomocy osobom najbardziej potrzebującym, należy stwierdzić, że pełnienie przez OPS funkcji organizacji partnerskiej jest możliwe, ale wyłącznie w przypadkach wyjątkowych i należycie uzasadnionych, np. brakiem organizacji partnerskich na terenie danej gminy, które mogłyby zaangażować się w realizację PO PŻ.

Należy stwierdzić, iż podstawowym warunkiem, jaki musi zostać spełniony, aby zapewnić sprawną realizację PO PŻ jest funkcjonowanie rozbudowanej sieci dystrybucji. W opinii IZ budowanie potencjału organizacji partnerskich wymaga współpracy nie tylko pomiędzy podmiotami na terenie danej gminy, ale także szerzej, pomiędzy gminami, w obrębie powiatu, a nawet w ramach regionu. W przypadku małych gmin budowanie sieci na poziomie regionalnym może okazać się rozwiązaniem efektywniejszym pod względem kosztów przeznaczanych na zapewnienie infrastruktury magazynowej i transportowej, jak również kosztów administracyjnych.

W żadnym wypadku podejmowania się obowiązków OPL przez OPS nie można uznać za rozwiązanie dopuszczalne do stosowania na szerszą skalę i bez właściwego uzasadnienia. Warto zaznaczyć, że w przypadku podpisania umowy na dystrybucję pomiędzy organizacją partnerską regionalną (OPR) a gminą / ośrodkiem pomocy społecznej pełniącym funkcję OPL, OPR powinna przedstawić informacje w zakresie czynności podjętych w celu zaangażowania organizacji partnerskich oraz uzasadnić wybór OPS do pełnienia tej funkcji. Przeprowadzone działania rozpoznawcze powinny być należycie udokumentowane, a przyczyny niewyłonienia organizacji partnerskiej szczegółowo opisane. Wskazane jest, aby działania rozpoznawcze nie ograniczały się wyłącznie do podmiotów funkcjonujących na terenie danej gminy. Należy jednakże pamiętać, że w sytuacji, w której OPS podejmuje się pełnienia roli OPL, zobowiązuje się do realizacji zadań przewidzianych dla OPL zgodnie z Wytycznymi, w tym do przestrzegania minimalnych standardów.

Ponadto w opinii IZ zaangażowanie OPS w pełnienie funkcji OPL powinno mieć charakter jedynie tymczasowy. W dłuższej perspektywie wskazane byłoby podjęcie działań prowadzących do utworzenia organizacji partnerskiej, która mogłaby realizować zadania związane z dystrybucją żywności do odbiorców końcowych PO PŻ, np. mieszkańców danej gminy, kilku gmin  lub powiatu. Ma to szczególne znaczenie w kontekście konieczności rozdzielenia funkcji podmiotów realizujących PO PŻ, przewidzianą w Programie Operacyjnym, która wyraża się m.in. w obowiązku współpracy pomiędzy OPR/OPL a OPSw zakresie doboru oraz weryfikacji kwalifikowalności odbiorców końcowych do pomocy żywnościowej oraz działań towarzyszących. W związku z powyższym sytuacja, w której OPS występuje w podwójnej roli powinna mieć charakter przejściowy.

Czy spółdzielnia socjalna może być lokalną organizacją partnerską?

Spółdzielnia socjalna prowadzi działalność gospodarczą, którą można uznać jako  komercyjną. Jednak w odróżnieniu od przedsiębiorców wolnorynkowych, nie dzieli zysków pomiędzy swoich udziałowców. Nadwyżka, czyli to, co spółdzielnia zarabia, jest przeznaczane na określone w ustawie cele. Równolegle spółdzielnia socjalna prowadzi działalność społeczną, kulturalno-oświatową w formule pozagospodarczej. W związku z powyższym spółdzielnia socjalna może pełnić rolę lokalnej organizacji partnerskiej pod warunkiem, że zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 94 poz. 651 z poźn. zm.) będzie prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków oraz ich środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jednolity - Dz. U. 2014 r. poz. 1118z późn. zm.). Natomiast dystrybucja żywności powinna odbywać się w ramach działalności społecznej lub społecznie użytecznej i nie może ograniczać się tylko do członków spółdzielni i ich rodzin.

Czy Ochotnicze Straże Pożarne mogą pełnić funkcję organizacji partnerskiej lokalnej (OPL)?

Zgodnie z zapisami Programu Operacyjnego w pkt. 3.3. Wybór organizacji partnerskich, OPO wybierają OPR oraz odpowiednio OPR wybierają OPL wg kryteriów określonych w pkt. 1,3 i 5, tzn. organizacja prowadzi działania non-profit dla osób potrzebujących, posiada zdolności administracyjne do realizacji działań w zakresie dystrybucji artykułów spożywczych, realizacji działań na rzecz włączenia społecznego, prowadzenia odrębnych systemów ewidencji księgowej i gospodarki magazynowej. Jeśli organizacja spełnia te warunki, nie ma innych przeszkód formalnych dla jej uczestnictwa w Programie.

Jakie organizacje pozarządowe nie mogą przystąpić do realizacji FEAD?

Program Operacyjny w pkt. 3.3. Wybór organizacji partnerskich określa organizacje, które mogą brać udział w programie. Są to organizacje niedziałające w celu osiągnięcia zysku, których jednym z zadań statutowych jest wspieranie i niesienie pomocy osobom najbardziej potrzebującym będącym w trudnej sytuacji życiowej lub materialnej. Organizacje odpowiednio na szczeblu regionalnym (OPR) oraz lokalnym (OPL) muszą posiadać zdolności administracyjne do realizacji działań w zakresie dystrybucji artykułów spożywczych uzyskanych ze środków PO PŻ, realizacji działań na rzecz włączenia społecznego, prowadzenia odrębnych systemów ewidencji księgowej i gospodarki magazynowej artykułów dostarczanych z PO PŻ oraz innych źródeł. Aby przystąpić do FEAD należy określić poziom udziału w tzw. łańcuchu dystrybucji (OPO/OPR/OPL) i zgłosić się do konkursu na OPO lub nawiązać kontakt z OPO i być OPR lub OPL.

Realizacja programu PO PŻ w całodobowych placówkach

Zgodnie z programem Operacyjnym  Pomoc Żywnościowa 2014-2020 artykuły spożywcze nie będą mogły być przekazywane instytucjom, które otrzymują dofinansowanie z innych źródeł obejmujących wyżywienie lub pobierają opłaty za wyżywienie, a do takich należą całodobowe placówki opiekuńcze, domy pomocy społecznej. Wyjątek stanowią placówki o charakterze dziennym świadczącym pomoc dzieciom, placówki dla osób bezdomnych

i  jadłodajnie.