Rynek pracy / Programy i projekty / Inne programy i raporty z badań / w zakresie kształcenia ustawicznego / pro Program Phare 2000 krajowy System Szkolenia Zawodowego / Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

Wielkość czcionki A A A

Polecamy:

PRZEZ WSPÓŁPRACĘ DO SUKCESU
Partnerstwo lokalne na rynku pracy

pro Program Phare 2000 krajowy System Szkolenia Zawodowego

Strona główna Rynek pracy Programy i projekty Inne programy i raporty z badań w zakresie kształcenia ustawicznego pro Program Phare 2000 krajowy System Szkolenia Zawodowego

Resort pracy od wielu lat wspiera system edukacji ustawicznej, uznając modernizację oferty szkoleniowej za niezbędną dla efektywnej aktywizacji zawodowej i społecznej obywateli, w szczególności osób bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem. Projekt Phare 2000 "Krajowy system szkolenia zawodowego" był kontynuacją wielu wcześniejszych działań, a jednocześnie jednym z najważniejszych przedsięwzięć w tym obszarze na przestrzeni ostatnich kilku lat..
Departament Polityki Rynku Pracy (obecnie Departament Rynku Pracy) w latach 1993-1997 realizował projekt finansowany z pożyczki Banku Światowego, pn. „Szkolenie Dorosłych”, w wyniku którego została rozwinięta i zaktualizowana koncepcja modułów umiejętności zawodowych (ang. Modules of Employable Skills) wypracowana przez Międzynarodową Organizację Pracy.
Następnie, opracowane zostały modułowe programy szkolenia dla zawodów i specjalności z 21 obszarów zawodowych.
W latach 1998-2000, Departament Polityki Rynku Pracy zrealizował kolejny projekt, finansowany z grantu Europejskiej Fundacji Szkolenia w Turynie oraz rządu Szwecji, w wyniku którego opracowana została metodologia budowania standardów kwalifikacji zawodowych oraz standardy kwalifikacji dla ośmiu zawodów (mechanik samochodowy, pracownik księgowo-finansowy, doradca zawodowy, pośrednik pracy, pracownik socjalny, pracownik administracji samorządowej, technik bezpieczeństwa i higieny pracy, pracownik ochrony). Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, przyjmując rozwój zasobów ludzkich za jeden z priorytetów postępu społeczno-gospodarczego, jak również odpowiadając na wyzwania wynikające z budowania gospodarki opartej na wiedzy, kontynuowało powyżej wspomniane działania w ramach.

Projekt PHARE 2000 pn. „Krajowy system szkolenia zawodowego” składał się z dwóch części. Część pierwsza realizowana była w formie umowy bliźniaczej i obejmowała zagadnienia kształtowania współpracy rządu i partnerów społecznych dla stymulowania rozwoju edukacji ustawicznej. Odrębny wątek części pierwszej stanowiło monitorowanie regionalnych projektów Phare pn. „Rozwój zasobów ludzkich”. Część druga Projektu, realizowana w formie kontraktu na wykonanie zadań, dotyczyła tworzenia podstaw informacyjnych i zaplecza metodologicznego dla prowadzenia efektywnej polityki szkoleń odpowiadających potrzebom rynku pracy.
Budżet Projektu wyniósł ogółem 3.780 tys. €, w tym w części bliźniaczej - 988 tys. € oraz 2.792 tys. € w części kontraktowej. Projekt finansowany był w 94 % ze środków PHARE oraz w 6 % z własnego wkładu finansowego kraju. Działania wdrożeniowe Projektu zakończono w 2004 roku.
Cele Projektu pn. „Krajowy system szkolenia zawodowego”
Celem ogólnym projektu było wsparcie realizacji „Narodowej strategii wzrostu zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich w latach 2000-2006”. Cele szczegółowe projektu skupiały się na pięciu obszarach:
· wzmocnienie instytucjonalnej współpracy administracji i partnerów społecznych w zakresie kształcenia ustawicznego;
· rozwinięcie systemu zachęt do inwestowania w rozwój kwalifikacji zawodowych pracowników;
· usprawnienie procesu podejmowania decyzji w zakresie polityki zatrudnienia i polityki edukacyjnej poprzez udoskonalenie statystyki edukacji ustawicznej w różnych wymiarach (instytucje oferujące szkolenia, uczestnicy szkoleń oraz pracodawcy inwestujący w szkolenie pracowników);
· zapewnienie wysokiej jakości usług szkoleniowych, drożności systemu edukacji zawodowej oraz przejrzystości kwalifikacji poprzez budowanie standardów kwalifikacji zawodowych;
· zapewnienie oferty szybkich i elastycznych szkoleń dla osób bezrobotnych poprzez upowszechnienie szkoleń modułowych.

Cześć I Projektu- Umowa bliźniacza
W umowie bliźniaczej przyjęto założenie, iż rozwiązania systemowe powinny spełniać wymogi acquis communautaire, wykorzystywać dorobek i dotychczasowe doświadczenia krajów unijnych w dziedzinie szkolenia osób dorosłych, a przede wszystkim powinny być tworzone w ścisłej współpracy z partnerami społecznymi. W związku z tym, w ramach Projektu utworzono Grupę Roboczą, w skład której weszli przedstawiciele reprezentatywnych organizacji pracodawców i związków zawodowych (Konfederacji Pracodawców Polskich, Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych, Związku Rzemiosła Polskiego, Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych i KK NSZZ Solidarność). Działania Grupy Roboczej były wspierane przez polskich i unijnych ekspertów, którzy sukcesywnie opracowywali i przekazywali członkom Grupy materiały informacyjne i analityczne. Przygotowywane były również opracowania o charakterze przekrojowym lub monograficznym, na temat systemów ustawicznego kształcenia zawodowego lub wybranych rozwiązań systemowych w tej dziedzinie, funkcjonujących w krajach europejskich, np.
· „Prawo wspólnotowe Unii Europejskiej – zalecenia dotyczące kształcenia ustawicznego”;
· „Francuski system ustawicznego szkolenia zawodowego – porównanie z systemami Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Irlandii i Szwecji”;
· „Finansowanie kształcenia ustawicznego w wybranych krajach” – analizy porównawcze dla krajów: Niemcy, Szwecja, Irlandia, Hiszpania, Włochy, Finlandia, Holandia, Austria, Dania, Wielka Brytania, Szkocja, Francja;
· „Zakładowe plany szkoleń” (kształcenie ustawiczne z inicjatywy pracodawcy) oraz„Urlop szkoleniowy” (kształcenie ustawiczne z inicjatywy pracownika),„Akredytacja instytucji szkolących”.

Ponadto członkom Grupy Roboczej umożliwiono praktyczne zapoznanie się z funkcjonowaniem systemów kształcenia ustawicznego w wybranych krajach UE poprzez bezpośrednie kontakty i dyskusje z ekspertami w trakcie wizyt studyjnych. Spotkania i dyskusje na forum Grupy Roboczej pozwoliły na ustalenie 5 obszarów priorytetowych, w których – zdaniem partnerów - potrzebny jest dialog społeczny: (1) finansowanie systemu ustawicznego kształcenia i szkolenia zawodowego, (2) rozwój informacji i stymulowanie jakości szkolenia ustawicznego, (3) instrumenty wsparcia pracodawców, w tym zakładowe plany szkoleń, (4) instrumenty wsparcia pracowników, w tym indywidualne urlopy szkoleniowe, (4) ramy organizacyjno- prawne dialogu rządu i partnerów społecznych dla tworzenia i realizacji polityki ustawicznego szkolenia zawodowego.
Szczególnie intensywna dyskusja toczyła się wokół kwestii finansowania kształcenia ustawicznego. Partnerzy społeczni określili obszar problemów, które należy rozwiązać systemowo oraz zapoznali się z wzajemnymi oczekiwaniami omawiając różne warianty rozwiązań finansowych. W ramach tych dyskusji opracowano koncepcję Funduszu Szkoleniowego i pakiet instrumentów wspierających ustawiczne kształcenie zawodowe, które znalazły następnie umocowanie prawne w ustawie z 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Efektem finalnym prac zrealizowanych do końca 2003 roku w ramach części bliźniaczej Projektu było:
· przygotowanie analitycznego przeglądu rozwiązań stosowanych w 5 krajach Unii Europejskiej, w aspekcie współpracy partnerów społecznych w obszarze kształcenia i szkolenia ustawicznego oraz zwiększania inwestycji w szkolenia,
· opracowanie elementów polskiego modelu współpracy partnerów społecznych w zakresie kształcenia ustawicznego,
· przygotowanie konferencji i publikacji dotyczących współpracy partnerów społecznych w obszarze kształcenia ustawicznego.

Część II Projektu – kontrakt na wykonanie zadań
W październiku 2002 r., po wyborze wykonawcy (konsorcjum GET-DEMOS-DORADCA), w fazę realizacji weszła druga część Projektu, obejmująca trzy komponenty.
Komponent 1 - Statystyka kształcenia ustawicznego
Komponent 1 miał na celu powiększenie bazy informacyjnej i udoskonalenie narzędzi statystyki publicznej w obszarze kształcenia ustawicznego. W ramach tego komponentu wykonano następujące prace:
· analizę potrzeb krajowych i wymagań statystyki międzynarodowej dla określenia zakresu zbieranych danych statystycznych nt. kształcenia ustawicznego,
· opracowanie metodologii badań, narzędzi i instrukcji badawczych oraz przygotowanie badań od strony organizacyjnej,
· przeprowadzenie Badania Aktywności Edukacyjnej Dorosłych (BAED) – pilotaż na próbie 100 gospodarstw i badanie ogólnopolskie na próbie 20 tys. gospodarstw,
· przeprowadzenie Badania Instytucji Szkolących (BIS) - pilotaż na próbie 50 instytucji szkoleniowych,
· przeprowadzenie monitoringu Szkolenia Zawodowego Pracowników w Przedsiębiorstwach (SZPP) – pilotaż na próbie 100 pracodawców,
· przeprowadzenie Badania Ustawicznego Szkolenia Zawodowego w przedsiębiorstwach (ang. CVTS wg metodologii EUROSTATu) – badanie ogólnopolskie na próbie 15 tys. podmiotów gospodarczych.
Komponent 2 - Standardy kwalifikacji zawodowych
Komponent 2 miał na celu opracowanie i upowszechnienie zbioru 40 krajowych standardów kwalifikacji zawodowych, opartych o analizę wymogów stanowisk pracy, oraz opracowanie propozycji rozwiązań organizacyjno-prawnych określających tryb tworzenia, zatwierdzania i wykorzystywania krajowych standardów kwalifikacji zawodowych.
W ramach tego komponentu wykonano następujące prace:
· ustalenie - w oparciu o prognozy popytu na pracę oraz we współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej i Sportu -listy 40 zawodów, dla których należy opracować standardy kwalifikacji zawodowych,
· opracowanie modelowej struktury standardu kwalifikacji,
· powołanie i przeszkolenie 40 zespołów autorskich opracowujących standardy kwalifikacji,
· wytypowanie terenu badań i przeprowadzenie badań kwestionariuszowych – pilotaż w 2 przedsiębiorstwach i wywiady w 400 przedsiębiorstwach,
· wykonanie analizy ilościowej i jakościowej wyników badań,
· zredagowanie opisów 40 standardów kwalifikacji zawodowych i ich ewaluacja,
· przygotowanie publikacji dotyczących krajowych standardów kwalifikacji zawodowych,
· opracowanie propozycji rozwiązań organizacyjno - prawnych, determinujących procedury tworzenia, zatwierdzania i użytkowania standardów kwalifikacji zawodowych.
Komponent 3- Modułowe programy szkoleń dla rynku pracy
Komponent 3 miał na celu opracowanie, aktualizację i upowszechnienie modułowych programów szkolenia zawodowego, opartych na MOP-owskiej koncepcji Modułów Umiejętności Zawodowych – ang. MES.
W ramach tego komponentu wykonywano następujące prace:
· ustalenie listy 88 programów szkoleń do opracowania w formie modułowej, na podstawie badań ankietowych w urzędach pracy i instytucjach szkoleniowych oraz prognoz zapotrzebowania na kwalifikacje,
· dokonanie analizy zakresów prac i zadań zawodowych, do których ma przygotowywać szkolenie modułowe,
· ustalenie modelowej struktury dokumentacji modułowego programu szkolenia zawodowego,
· powołanie i przygotowanie zespołów autorskich opracowujących dokumentacje programów modułowych,
· opracowanie dokumentacji programowej dla 80 krótkich (40- 240 godzinnych) i 8 długich (pow. 240 godzin) szkoleń modułowych,
· przygotowanie programu oraz zrealizowanie warsztatów szkoleniowych (80– godzinnych) dla 120 nauczycieli/ instruktorów zawodu nt. szkoleń w systemie MES,
· przygotowanie programu i zrealizowanie seminariów (w 8 regionach) dla 480 specjalistów, zaangażowanych w upowszechnianie szkoleń modułowych,
· przygotowanie publikacji dotyczących projektowania i wdrażania szkoleń modułowych,
· zaprojektowanie i wdrożenie baz danych o standardach kwalifikacji zawodowych oraz o szkoleniach modułowych (bazy zawierają m.in. informację o standardach kwalifikacji zawodowych, dokumentacje modułowych programów szkoleń, informację o instytucjach prowadzących szkolenia modułowe i kursach modułowych),
· opracowanie propozycji rozwiązań organizacyjno - prawnych, determinujących procedury tworzenia, zatwierdzania i użytkowania modułowych programów szkolenia.
Efekty projektu
Istotnym efektem projektu są nowe w stosunku do wcześniejszych rozwiązań zapisy ustawy z 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i rozporządzeń wykonawczych. Głównym celem tych rozwiązań było wprowadzenie w obszarze edukacji dorosłych nowych instrumentów, które powinny stymulować popyt na kształcenie i szkolenie ustawiczne, jak również podwyższać jakość dostępnej oferty szkoleniowej, w szczególności dla osób bezrobotnych. Instrumenty wprowadzone w ustawie obejmują:
· Fundusz Szkoleniowy; ustawa zachęca pracodawców do tworzenia Funduszu Szkoleniowego dla podnoszenia kwalifikacji pracowników. Utworzenie Funduszu nie jest obligatoryjne, jednakże ci, którzy go utworzą muszą przeznaczyć nań nie mniej niż 0,25% funduszu wynagrodzeń. Wsparcie finansowe z Funduszu Pracy dostępne jest tylko dla tych przedsiębiorstw, które utworzą Fundusz Szkoleniowy i obejmuje:
- refundację 50% kosztów szkolenia pracowników zagrożonych zwolnieniami,
- refundację 80% kosztów szkolenia pracowników pozostających na płatnym urlopie szkoleniowym ponad 3 tygodnie,
- refundację wynagrodzenia osoby bezrobotnej zatrudnionej w ramach programu pracy na zastępstwo, na czas szkolenia pracownika będącego na płatnym urlopie szkoleniowym (do wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia).
· Zakładowy plan szkoleń; ustawa zachęca pracodawców do organizowania planowego doskonalenia pracowników; środki Funduszu Szkoleniowego powinny być wykorzystywane w oparciu o zakładowy plan szkoleń.
· Wprowadzenie nowych lub zmodyfikowanych programów aktywizujących, finansowanych z Funduszu Pracy, zawierających elementy szkolenia (staże, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy). Są one adresowane do młodych ludzi poniżej 25 roku życia oraz osób z problemami na rynku pracy (tj. długotrwale bezrobotnych, bezrobotnych w wieku powyżej 50 roku życia, bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, rodziców samotnie wychowujących małe dzieci, osób niepełnosprawnych). Po ukończeniu programu uczestnik otrzymuje zaświadczenie wystawione przez urząd pracy, informujące o uzyskanych kwalifikacjach lub umiejętnościach.
· Stymulowanie rozwoju kadry w służbach zatrudnienia: licencje dla pośredników pracy i doradców zawodowych, jak również system awansowania i dodatki finansowe za systematyczne podnoszenie kwalifikacji.
· Umocowanie ustawowe opracowywania i upowszechniania krajowych standardów kwalifikacji zawodowych, a także modułowych programów szkolenia wraz z materiałami dydaktycznymi.
· Ewidencja instytucji szkoleniowych; rejestracja jest obowiązkowa dla instytucji szkoleniowych ubiegających się o zlecenia na szkolenia bezrobotnych i poszukujących pracy. Jest ona bezpłatna i dostępna w trybie on-line. Powinna pomóc dokonać przeglądu ofert kursów i znaleźć odpowiednią instytucję szkoleniową, a także ułatwić prowadzenie analiz statystycznych.
Kolejnym efektem realizacji Projektu są opracowane wyniki czterech badań edukacji ustawicznej i rekomendacje dla statystyki publicznej. Dorobek Phare zostanie wykorzystany w następujących pracach analitycznych i badawczych GUS zaprojektowanych w „Programie badań statystycznych statystyki publicznej na 2006 r.”:
· „Kształcenie dorosłych” – badanie osób w wieku 25-64 lata kształcących się w systemie szkolnym, pozaszkolnym i w ramach edukacji nieformalnej w powiązaniu z cechami społeczno-demograficznymi oraz statusem na rynku pracy. W GUS trwają obecnie prace metodologiczne przy ścisłej współpracy z Eurostatem. Realizacja badania przewidziana jest na 2006/2007 r.
· „Ustawiczne szkolenie zawodowe w przedsiębiorstwach” – badanie inwestowania w szkolenie pracowników przez pracodawców. Planowane jest przeprowadzenie dużego badania przy wykorzystaniu metodologii Eurostatu dostosowanej do potrzeb odbiorców krajowych (CVTS3) oraz opracowanie koncepcji cyklicznego monitoringu szkolenia zawodowego w przedsiębiorstwach dla oceny funkcjonowania Funduszu szkoleniowego. Realizacja badania przewidziana jest na rok 2007/2008.
· „Kształcenie przez całe życie (Lifelong learning LLL)” – ogólnopolskie badanie instytucji szkoleniowych. W 2006 r. planuje się ustalenie metodologii badania, natomiast realizacja przewidziana jest na 2006/ 2007 r. W badaniu wykorzystany będzie m.in. system ewidencji instytucji szkoleniowych prowadzony przez wojewódzkie urzędy pracy.
Ponadto opracowano zbiór 40 krajowych standardów kwalifikacji zawodowych i 88 programów szkolenia modułowego, popularyzowany przez publikacje oraz udostępniany przez internet. Standardy kwalifikacji i programy szkoleń tworzą podstawowe zasoby informacyjne dla urzędów pracy i instytucji szkoleniowych, pozwalające doskonalić jakość szkoleń organizowanych dla bezrobotnych i poszukujących pracy.

Lista zawodów, dla których opracowano standardy kwalifikacji zawodowych
pobierz plik w formacie .doc

Lista zakresów pracy, dla których opracowano modułowe programy szkoleń
pobierz plik w formacie .doc

Bazy danych krajowych standardów kwalifikacji zawodowych i i modułowych programów szkoleń są ogólnodostępne na stronie: http://www.standardyiszkolenia.praca.gov.pl/.

Osoby, które zarejestrują się w systemie (rejestracja jest bezpłatna) otrzymują uprawnienia pobierania plików z pełnymi wersjami dokumentów, natomiast osoby nie zarejestrowane mają możliwość przeglądania podstawowych informacji o standardach kwalifikacji zawodowych lub modułowych programach szkolenia zawodowego, co pozwala na zorientowanie się, jaka jest ich konstrukcja metodyczna oraz zawartość merytoryczna.

Ze środków projektu opracowano również następujące publikacje:

Krajowy system szkolenia zawodowego – ekspertyzy konsultantów z krajów Unii Europejskiej (cz. I Projektu – Umowa Bliźniacza)
Kwiatkowski, S., Woźniak. I. (red.) Krajowe standardy kwalifikacji zawodowych – Projektowanie i stosowanie

pobierz plik w formacie .pdf