Wielkość czcionki A A A

Aktualności

Projekt ustawy o emeryturach pomostowych

30-09-2008

Rada Ministrów przyjęła 30 września 2008 r. projekt Ustawy o emeryturach pomostowych, który zapewnia ok. 240 tys. osób pracujących w warunkach szczególnych lub wykonujących pracę o szczególnym charakterze możliwość wcześniejszego zakończenia kariery zawodowej.

Emerytura pomostowa będzie dodatkowym świadczeniem, które osoba uprawniona będzie otrzymywać pomiędzy zakończeniem swojej kariery zawodowej a osiągnięciem wieku emerytalnego:

świadczenie będzie przysługiwać osobom pracującym w najtrudniejszych warunkach, które nie mogą być w żaden sposób usunięte przez pracodawcę, lub wykonującym prace, w której odpowiadają za bezpieczeństwo innych osób i które jednocześnie wymagają największej sprawności psychofizycznej
będzie to system wygasający (nie obejmie osób, które rozpoczęły karierę zawodową po 31 grudnia 1998 r.) – w przyszłości bowiem preferowane będą ułatwienia w zmianie pracy, a nie praca w warunkach potencjalnie szkodliwych dla zdrowia. Ustawa obejmie jednak wszystkich tych, którzy pracę zawodową w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze podjęli przed wejściem w życie reformy emerytalnej;
w przeciwieństwie do poprzednich rozwiązań jedynym kryterium przyznania emerytury pomostowej są wskazania medyczne, nie polityczne czy ekonomiczne. Dlatego do uprawnionych zaliczać się będzie osoby wykonujące konkretne prace, a nie całe grupy branżowe.

Projekt ustawy był przedmiotem konsultacji społecznych w trybie ustawowym oraz w Komisji Trójstronnej. Po pół roku rozmów w KT nie doszło jednak do podpisania porozumienia, ponieważ związki zawodowe chciały znacznego poszerzenia listy osób uprawnionych, m.in. o: wszystkich nauczycieli, kolejarzy, muzyków instrumentów dętych, prace na statkach żeglugi śródlądowej, przy nieczystościach (śmieciach), prace kapitanatów portów i latarników, kierowców tirów, ochroniarzy wewnętrznych służb ochrony, wielu kategorii pracowników służby zdrowia mających kontakt z pacjentami, cywilną służbę zdrowia w służbach mundurowych itd. Związki chciały też, by system nie miał charakteru wygasającego, podczas gdy rząd uważa, ze ludzie powinni zmieniać pracę, a nie pracować w warunkach szczególnych aż stracą zdrowie.

Ponieważ jednak decydują obiektywne kryteria medyczne, a nie względy polityczne, rząd uzupełnił pierwotną listę prac o te, co do których powoływani przez KT eksperci medycyny pracy byli zgodni, że wykonywane są w warunkach szczególnych lub z racji szczególnej odpowiedzialności za zdrowie i życie innych wymagają odpowiedniej sprawności własnej.

Listę rozszerzono więc np. o prace w zimnym mikroklimacie oraz prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, prace rewidentów taboru, których zadaniem jest dopuszczenie do jazdy pociągów, kierowników pociągów, funkcjonariuszy SOK, prace tancerzy zawodowych związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym, pracę mechaników odpowiedzialnych na lotnisku za bezpieczeństwo samolotów.

Emerytura pomostowa – ile i kiedy?

Emerytura pomostowa wynosić będzie 100 proc. potencjalnej emerytury (uwzględniającej też składki płacone do OFE), obliczonej dla osoby w wieku 60 lat i będzie waloryzowana według tych samych zasad co emerytury i renty z FUS.

Będzie można na nią przejść na pięć lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego (czyli w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn), w niektórych przypadkach nawet na dziesięć lat przed osiągnięciem tego wieku. Trzeba będzie jeszcze spełnić inne warunki – odpowiedni ogólny staż ubezpieczeniowy (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), staż pracy w warunkach szczególnych lub przy wykonywaniu pracy o szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat. Z emerytury pomostowej będą mogły skorzystać te osoby, które zostaną zgłoszone przez pracodawców. Nie jest też ważne, czy ktoś jest w otwartym funduszu emerytalnym, czy też nie.

Większość kosztów finansowania emerytur pomostowych wziąłby na siebie budżet państwa. Rząd chce jednak, by pracodawcy, odpowiedzialni za tworzenie warunków pracy, współfinansowali emerytury pomostowe z dodatkowych składek wynoszących 1,5% wynagrodzenia pracowników. Składki te płacone byłyby od 2010 r.

Dlaczego rząd proponuje dodatkowe świadczenie, czemu odchodzi od zasady wcześniejszych emerytur? Ponieważ to oznacza znaczne zmniejszenie emerytury.

W nowym systemie składki emerytalne zapisuje się na indywidualnych kontach, a wysokość emerytury z ZUS liczyć się będzie dzieląc zbierany tam kapitał przez liczbę lat, którą statycznie ktoś ma szanse przeżyć. Jeśli wprowadzone zostaną emerytury pomostowe, to zgromadzony w ZUS kapitał będzie waloryzowany, choć nowych składek emerytalnych nie będzie przybywać. W efekcie ubezpieczony niewiele straci na wysokości swojej emerytury. Gdyby jednak utrzymać wcześniejsze emerytury, to zgromadzony w momencie zakończenia kariery zawodowej kapitał musiałby wystarczyć na więcej lat. Poza tym ubezpieczony straciłby na odsetkach. Tymczasem w końcowych latach przed emeryturą zysk z odsetek jest największy. W efekcie każdy, kto przechodziłby na wcześniejszą emeryturę, miałby bardzo niskie świadczenie.

Ile będą kosztowały emerytury pomostowe?

Według wyliczeń w Polsce jest 243,8 tys. osób, które:

urodziły się po 1949 roku i przed 1985 rokiem,
przed 1999 r. były zatrudnione w szczególnych warunkach/ szczególnym charakterze,
w 2008 r. były zarejestrowane w ZUS jako wykonujące pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze,
nie pracowały w zawodach dających prawo do emerytury górniczej.

Na podstawie danych z ZUS i Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Ministerstwo Pracy i polityki Społecznej wyliczyło, ile będą kosztować emerytury pomostowe. Przyjęto przy tym następujące założenia:

Wszystkie te osoby nie miały przerw w pracy. Oznacza to, że w pierwszym roku wypłat emerytur pomostowych osoby takie mają już przynajmniej 10 lat stażu pracy w szczególnych warunkach.
Uwzględniono ryzyko wcześniejszego przejścia na rentę lub śmierci w tej grupie osób.
Założono, że wszystkie osoby, jeśli nie przejdą na rentę z tytułu niezdolności do pracy ani nie umrą, osiągną wymagany do emerytury pomostowej staż w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze (czyli 15 lub 10 lat, w zależności od wykonywanej pracy lub zawodu).
Założono także, że przechodząc na emeryturę pomostową będą miały za sobą pełną karierę zawodową.
Oszacowano, ile będzie kobiet w tej grupie.
Założono, że każda z tych osób będzie korzystać z systemu pomostowego, gdy tylko minimalny wymagany wiek i staż pracy, w tym w warunkach szczególnych, na to pozwolą, nikt zaś nie będzie pracował dłużej, dlatego że dłuższa praca wpłynie pozytywnie na wysokość jego emerytury z powszechnego systemu emerytalnego ani z powodu innych czynników.
Świadczenie liczone jest według średniej oczekiwanej długości życia dla osoby 60-letniej i wypłacane każdemu z tej grupy do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Przy przyjętych założeniach koszty wprowadzenia ustawy o emeryturach pomostowych ponoszone w latach 2009-2040 wyniosą około 12,7 mld zł w wartościach realnych z 2007 r. (0,58% przeciętnego rocznego PKB w tym okresie). W praktyce jednak mogą być niższe, jeśli okaże się, że ludzie zmieniali bądź przerywali pracę, nie mają wymagane stażu lub zechcą pracować dłużej.

Wydatki związane z wypłacaniem emerytur pomostowych będą początkowo relatywnie niewielkie, następnie wraz ze wzrostem liczby uprawnionych do nich osób będą rosnąć, a po roku 2026 zaczną maleć, w miarę jak większość osób objętych emeryturami pomostowymi osiągnie wiek emerytalny i przejdzie na emeryturę w powszechnym systemie. Średnio na emeryturę pomostową będzie przechodzić 5-6 tys. osób rocznie, maksymalnie będzie to około 50 tys. osób rocznie około 2030 r., a potem liczba nowych osób otrzymujących emerytury pomostowe zacznie spadać.

***

Teraz projekt ustawy trafi do Sejmu. Przypomnijmy, że 31 grudnia 2008 r. wygasają stare zasady przechodzenia na wcześniejszą emeryturę.

Prace nad systemem emerytur pomostowych trwają od 10 lat, dwukrotnie przygotowano projekty ustaw, które przekazano do konsultacji społecznych, jednak żadnemu rządowi nie udało się skierować projektu do Parlamentu.

powrót do listy

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

Aktualności

Projekt ustawy o emeryturach pomostowych