15 pytań do doradcy emerytalnego

Prawie 600 doradców emerytalnych w oddziałach ZUS w całej Polsce wyjaśniają zasady dotyczące emerytur, odpowiadają na pytania dotyczące zmian oraz pomagają podejmować decyzję o terminie przejścia na emeryturę. Oto, jakie pytania padają najczęściej.

• Na jakich zasadach wyliczana jest emerytura?

Przepisy obniżające wiek emerytalny co do zasady nie zmieniły sposobu ustalania wysokości emerytury. Nadal wysokość emerytury zależy od kwoty zwaloryzowanych składek na koncie ubezpieczonego, zwaloryzowanego  kapitału początkowego, środków zapisanych na subkoncie oraz średniego dalszego trwania życia.

• Kiedy należy złożyć wniosek o emeryturę?

Na emeryturę można przejść w każdym miesiącu, ale zdecydowanie najmniej korzystnym na składanie wniosków o emeryturę jest czerwiec. Wynika to ze schematu waloryzacji, zgodnie z którym w czerwcu, podstawa obliczania emerytury według nowych zasad, podlega jedynie waloryzacji rocznej. W każdym innym miesiącu podstawa obliczania emerytury jest dodatkowo waloryzowana kwartalnie.

• Co należy dołączyć do wniosku?

Komplet dokumentów, który należy dołączyć do wniosku jest uzależniony od tego, czy ubezpieczony ma już ustalony kapitał początkowy, czy nie. Jeśli mamy ustalony kapitał, nie musimy już składać  żadnych dokumentów dodatkowych do wniosku. Jeśli natomiast nie mamy ustalonego kapitału początkowego musimy dołączyć dokumenty potwierdzające nasze okresy składkowe i nieskładkowe oraz zaświadczenia o zarobkach..

• Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać świadczenie?

Warunkiem nabycia prawa do emerytury według nowych zasad jest ukończenie powszechnego wieku emerytalnego oraz zapisania na koncie w ZUS jakiegokolwiek okresu ubezpieczenia emerytalnego. Staż pracy nie ma wpływu na ustalenie prawa do emerytury, ale może mieć wpływ na jej wysokość. Od 1 października 2017 r. wymagany staż do osiągnięcia najniższej emerytury będzie wynosił 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Kwota minimalnej gwarantowanej emerytury wynosi od 1 marca 1 tys. zł.

• Czy aby złożyć wniosek o emeryturę trzeba mieć wyliczony kapitał początkowy?

Osoby, które w tym roku planują przejść na emeryturę, a nie złożyły jeszcze wniosku o wyliczenie kapitału początkowego, powinny jak najszybciej wystąpić o jego ustalenie. Rzadko zdarza się bowiem, że dokumentacja dołączona do wniosku o wyliczenie kapitału początkowego jest kompletna i nie wymaga prowadzenia dodatkowo postępowania wyjaśniającego. Obliczenie kapitału początkowego już teraz, skróci zatem czas  oczekiwania na przyznanie emerytury, jeżeli takie postępowanie wyjaśniające będzie konieczne

• Czy można kontynuować zatrudnienie po przyznaniu emerytury, jaki dochód można osiągnąć?

Emeryt w celu podjęcia wypłaty emerytury musi rozwiązać wszystkie stosunki pracy (nie dotyczy emerytur z urzędu). Następnie może podjąć zatrudnienie na podstawie umowy o pracę u tego samego lub innego pracodawcy. Jeśli chodzi o dorabianie do emerytury, to po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, nie obowiązują limity zarobków i można zarobkować bez ograniczeń.

• Ile średnio rocznie wzrasta wysokość emerytury, jeśli zdecydujemy się dalej pracować?

Przeciętnie przedłużenie okresu pracy o rok, i opóźnienie o rok przejścia na emeryturę powoduje wzrost świadczenia o ok. 8 proc. O ile wzrośnie świadczenie w indywidualnych przypadkach, najlepiej wyliczy doradca wykorzystując kalkulator emerytalny.

• Na jakich zasadach ZUS nalicza wysokość emerytury od października 2017 r.?

Przepisy obniżające wiek emerytalny co do zasady nie zmieniły sposobu ustalania wysokości emerytury. Nadal wysokość emerytury zależała będzie od kwoty zwaloryzowanych składek na koncie ubezpieczonego, zwaloryzowanego  kapitału początkowego, środków zapisanych na subkoncie podzielonych przez średnie dalsze trwanie życia podawane w tabelach przez Główny Urząd Statystyczny.

Ustawa wprowadzająca obniżony wiek emerytalny pozwala na zastosowanie tablic  obowiązujących w różnych okresach, w zależności od wieku ubezpieczonego. W niektórych przypadkach ZUS może przyjąć do porównania tablice w trzech wariantach. Chodzi tu o tablice obowiązujące w chwili ukończenia obniżonego wieku emerytalnego, tablice z chwili złożenia wniosku o emeryturę oraz tablice z chwili ukończenia podwyższonego wieku emerytalnego. Takie wariantowanie może nastąpić w przypadku osób, które do końca września 2017 r. skończyły podwyższony wiek emerytalny i złożą wniosek np. w październiku. ZUS wybierze wtedy taką tablicę, która będzie najkorzystniejsza dla ubezpieczonego.

• Kiedy najlepiej przejść na emeryturę i jakie dokumenty trzeba złożyć?

Na emeryturę można przejść w każdym miesiącu, ale zdecydowanie najmniej korzystnym na składanie wniosków o emeryturę jest czerwiec. Wynika to ze schematu waloryzacji, zgodnie z którym w czerwcu, podstawa obliczania emerytury według nowych zasad, podlega jedynie waloryzacji rocznej. W każdym innym miesiącu podstawa obliczania emerytury jest dodatkowo waloryzowana kwartalnie.

Jeżeli chodzi o dokumenty, które należy złożyć, to jest to uzależnione od tego czy ubezpieczony ma już ustalony kapitał początkowy , czy nie oraz czy występuje o samo ustalenie prawa do emerytury czy także o jego wypłatę. Jeśli mamy ustalony kapitał, nie musimy już składać  żadnych dokumentów dodatkowych do wniosku, jeśli chcemy ustalić samo prawo do emerytury. Jeśli natomiast chcemy ustalić prawo i wypłatę świadczenia, wówczas musimy do wniosku dołączyć świadectwo pracy lub zaświadczenie pracodawcy, potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy.

• Kiedy należy złożyć wniosek o emeryturę?

Nie ma przepisów, które określałyby termin złożenia wniosku o emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Zakład rozpatrując wniosek o emeryturę ocenia, czy zostały spełnione warunki wymagane do jej przyznania na dzień zgłoszenia wniosku. Jeżeli jednak rozpatrując wniosek pracownik ZUS stwierdzi, że jedynym brakującym warunkiem do przyznania prawa do emerytury jest brak osiągniętego wieku emerytalnego, a jednocześnie wiek ten zostanie osiągnięty w terminie 30 dni od daty złożenia wniosku, pracownik ZUS nie wyda decyzji odmownej. Działając w interesie ubezpieczonego, pracownik będzie oczekiwał z wydaniem decyzji przyznającej prawo do emerytury do dnia spełnienia warunku dotyczącego osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.

• Czy po złożeniu wniosku o emeryturę będzie można jeszcze dołączyć brakujące dokumenty, także te dotyczące  kapitału początkowego?

Tak. Wniosek o ponowne ustalenie kapitału można złożyć w dowolnym terminie, również po uprawomocnieniu się decyzji przyznającej emeryturę, jednak w takiej sytuacji, nowa wysokość emerytury będzie wypłacana nie wcześniej niż od miesiąca, w którym został złożony wniosek w tej sprawie.

• Czy wymagany jest staż pracy do przyznania emerytury w wieku określonym w ustawie obniżającej wiek emerytalny?

Warunkiem nabycia prawa do emerytury według nowych zasad jest ukończenie powszechnego wieku emerytalnego oraz zapisania na koncie w ZUS jakiegokolwiek okresu ubezpieczenia emerytalnego. Staż pracy nie ma wpływu na ustalenie prawa do emerytury, ale może mieć wpływ na jej wysokość. Przykładem może być osoba, która przepracowała w całym swoim życiu jedynie półtora miesiąca na umowę zlecenie. Wysokość emerytury tej osoby wyniosła 0,99 zł. Ponadto warto pamiętać, że choć mamy ustalona gwarantowana najniższą wysokość emerytury, która od 1 marca 2017 r. wynosi 1000 zł, to osoby, których wysokość emerytury jest niższa od tej gwarantowanej, nie będą mogły mieć podniesionej wysokości emerytury do 1000 zł. jeżeli nie dysponują właśnie odpowiednim stażem, który obecnie wynosi 22 lata składkowe i nieskładkowe dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Dla kobiet od 1 października 2017 wymagany staż do osiągnięcia najniższej emerytury skróci się o 2 lata i będzie wynosił 20 lat.

• Czy osoby, które mają uprawnienia do renty, muszą składać wniosek o emeryturę, aby od 1 października nabyć prawo do emerytury?

Tak. W celu uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, uprawnieni do renty powinni wystąpić z wnioskiem o emeryturę. Co prawda nie ma gwarancji, że wypłata emerytury będzie tak samo wysoka jak wcześniej pobierana renta z tytułu całkowitej czy częściowej niezdolności do pracy, ale jest wyjście, by nie stracić na takim wniosku. Można zapytać doradcę o prognozowaną wysokość emerytury, zanim zdecydujemy się na złożenie wniosku.

• Czy można kontynuować zatrudnienie po przyznaniu emerytury, jaki dochód można osiągnąć?

Emeryt w celu podjęcia wypłaty emerytury musi rozwiązać wszystkie stosunki pracy (nie dotyczy emerytur z urzędu). Następnie może podjąć zatrudnienie na podstawie umowy o pracę u tego samego lub innego pracodawcy. Jeśli chodzi o dorabianie do emerytury, to po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, nie stosuje się już zasad zawieszalności. Taka emerytura nie podlega już zmniejszeniu czy zawieszeniu bez względu na wysokość przychodów.

• Czy zmieni się wysokość emerytury, jeżeli dłużej będzie się pracować?

Wysokość emerytury obliczanej według nowych zasad zależna jest między innymi od kwoty zwaloryzowanych składek zapisanych na koncie i subkoncie ubezpieczonego. Dłuższa aktywność zawodowa, czyli dłuższy okres opłacania składek emerytalnych powoduje, że wzrasta kwota składek zapisanych na indywidualnym koncie danego ubezpieczonego, a tym samym wzrasta  wysokość przyszłej emerytury. Ponadto  należy pamiętać, że to co zgromadziliśmy w ramach kapitału początkowego, składek zapisanych na koncie i  środków na subkoncie podlega kolejnym waloryzacjom, co też korzystnie powinno wpływać na wysokość emerytury. W przypadku późniejszego przejścia na emeryturę, ulegnie też skróceniu średnie dalsze trwanie życia, przez które dzielimy kapitał początkowy, i składki zgromadzone w ZUS. Same matematyczne zasady wskazują więc, że emerytura powinna być wyższa.