Dostęp do rynków pracy państw EOG

- Przedstawiamy dziś Państwu wnioski z cyklicznej informacji na temat migracji w kontekście rynku pracy, jaką przygotowuje MPiPS dla Rady Ministrów. Pokazuje ona raczej trendy i kierunki, nie oddaje zaś do końca skali liczbowej problemu. Wyjazdy w poszukiwaniu pracy, zwłaszcza do krajów z otwartym rynkiem pracy – a takich w Europie jest już 20 -  trudno policzyć, gdyż nie ma do tego kompatybilnych i skutecznych instrumentów – powiedział podczas briefingu, który odbył się w MPiPS 15 czerwca 2007 r. minister Kazimierz Kuberski.

 

Polacy mogą obecnie swobodnie podejmować zatrudnienie w Wielkiej Brytanii, Irlandii i Szwecji oraz nowych państw członkowskich UE za wyjątkiem Malty (od 1 maja 2004 r.), a także Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Finlandii i Islandii (od 1 maja 2006 r.), Włoch (od 31 lipca 2006 r.) oraz Niderlandów (od 1 maja 2007 r.). Wraz z wejściem do Unii Europejskiej w dniu 1 stycznia br. Bułgarii i Rumunii, polscy obywatele zyskali dostęp do ich rynków pracy. Pozostałe państwa wprowadzają pewne ułatwienia w wydawaniu pozwoleń na pracę; jedynie Austria i Niemcy oraz Szwajcaria zdecydowanie trwają przy utrzymywaniu rozwiązań przejściowych.

 

Najważniejszym wnioskiem płynącym z analizy dostępnych statystyk jest ewolucja kierunków migracji przy jednoczesnym stopniowym wzroście ich wolumenu. Wzrostowi liczby wyjazdów do krajów takich jak Wielka Brytania i Irlandia, a także Hiszpania, Norwegia i Niderlandy towarzyszy spadek migracji do Niemiec, wywołany m.in. malejącą w porównaniu z np. Wielką Brytanią atrakcyjnością pracy w rolnictwie, czyli w sektorze, w którym w Niemczech tradycyjnie pracuje w tym kraju najwięcej Polaków.

 

Hiszpania - według danych na dzień 1 grudnia 2006 r. status mieszkańca w Hiszpanii posiadało 48.031 obywateli polskich w porównaniu z 40.265 osobami w dniu 30 czerwca 2006 roku. Oznacza to 20-procentowy wzrost, będący niewątpliwie skutkiem otwarcia hiszpańskiego rynku pracy z dniem 1 maja 2006 r. (w 2005 r. 34.600 obywateli polskich posiadało dokumenty pobytu w Hiszpanii). W roku 2004 Polacy otrzymali 13 tys. 824 pozwoleń na pracę.

Irlandia - w 2006 r. obywatelom polskim wydano łącznie 93 609 numerów PPS (numerów ubezpieczenia społecznego; jak oceniają miejscowe władze, za około 70% podań o wydanie numeru stała chęć pracy w Irlandii). W 2005  Polacy uzyskali 64 tys. 731 numerów PPS, a w 2004 – 27 tys. 295.

Niderlandy - w 2006 r. pozwolenia na pracę otrzymało 55 229 obywateli polskich, ale zarejestrowanych w związku z pobytem dłuższym niż 3 miesiące zostało 8 315 imigrantów pochodzących z Polski; wynika to stąd, że w zdecydowanej większości polscy pracownicy podejmują na terenie KN sezonowe zatrudnienie w rolnictwie. W 2005 r. Polacy otrzymali 26 474 pozwoleń na pracę, natomiast w roku 2004 Polacy uzyskali 20 190 zezwoleń na pracę.

Niemcy - w 2006 r. udzielono obywatelom polskim łącznie 270 360 zezwoleń na pracę, we wcześniejszych latach było to: 2005 r. – 315 008, 2004 r. – 308 371, 2003 r. – 304 911, 2002 r. – 285 097, 2001 r. – 263 564. Obywatele polscy pracują w Niemczech przede wszystkim na podstawie porozumień dwustronnych, głównie na zasadzie krótkoterminowej (maksymalnie do 4 miesięcy w roku) pracy sezonowej w rolnictwie.

Norwegia - w 2006 r. wydano obywatelom polskim 38 693 zezwolenia na pobyt z możliwością pracy, oznacza to znaczący wzrost w porównaniu z 2005 r., kiedy wydano 23 831 pozwoleń, i 2004 r., gdy Polacy otrzymali około 16 tys. pozwoleń.

W pozostałych państwach członkowskich EOG liczba wydanych dla Polaków pozwoleń na pracę lub pobyt w ostatnich latach wahała się od kilkunastu tysięcy (Czechy, Francja, Belgia) do kilku tysięcy (Szwecja, Islandia) czy dosłownie pojedynczych przypadków (Łotwa).

 

Migracje zarobkowe polskich obywateli przyniosły Polsce korzyści finansowe w postaci zwiększonych indywidualnych transferów pieniężnych, ponadto zwiększają one możliwości podjęcia pracy i zdobycia doświadczenia. Z drugiej strony, Polska odczuwa konsekwencje odpływu wykwalifikowanych pracowników, przejawiające się niedoborami w niektórych sektorach rynku pracy i zawodach, takich jak budownictwo, transport, przemysł stoczniowy, sektor rolny i medyczny. Obecnie w ramach powołanego przez Premiera Jarosława Kaczyńskiego międzyresortowego Zespołu ds. Migracji trwają prace nad aktywną polityką migracyjną, która ma stanowić odpowiedź m.in. na wyzwania związane z migracjami zarobkowymi z i do Polski.

 

Polskie firmy są coraz bardziej konkurencyjne i cenione w państwach UE, o czym świadczy skokowy wzrost liczby formularzy E-101 wydanych przez ZUS pracownikom delegowanym z Polski (ze 136 834 w 2005 r. do 192 360 w 2006 r.). Wynika to również ze wzrostu świadomości polskich przedsiębiorców o potrzebie uzyskania tego formularza, co związane jest z działaniami informacyjnymi prowadzonymi przez MPiPS i ZUS.

 

Polska nie wprowadziła rozwiązań przejściowych w swobodzie przepływu pracowników w stosunku do obywateli Bułgarii i Rumunii, a od 17 stycznia br. odstąpiła od stosowania środków równoważnych wobec obywateli państw, które utrzymywały rozwiązania przejściowe. Oznacza to, że wszyscy obywatele państw EOG mogą swobodnie podejmować zatrudnienie w Polsce.

Obecność obywateli państw członkowskich EOG w Polsce niezmiennie utrzymuje się na niskim poziomie. W 2004 r. złożyli oni 9.263 wniosków pobytowych, w 2005 r. 12.466, w okresie 01.0125.08.2006 r. – 6.375 wniosków oraz w okresie od 26.08.2006 r. do 31.03.2007 r. - 7079 wniosków.

Otwarcie rynku pracy dla obywateli Bułgarii i Rumunii spowodowało wzrost imigracji z tych państw do Polski, jednak nadal utrzymuje się ona na niskim poziomie. W pierwszym kwartale 2007 r. obywatele Bułgarii i Rumunii złożyli odpowiednio 490 i 83 wniosków o zarejestrowanie pobytu.