Nie zawsze wyjazd za granicę zapewnia zasiłki socjalne

W ostatnim czasie pojawiają się w prasie i internecie materiały, które mogą wydawać się zachętą do wyjazdu do niektórych państw zachodnioeuropejskich (obok UE również państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego: Islandii, Norwegii i Lichtensteinu, a także Szwajcarii), po to, aby pobierać tam wysoki zasiłek dla bezrobotnych. Należy zwrócić jednak uwagę, że prawo unijne nie gwarantuje każdej osobie, która nie ma pracy, prawa do zasiłku w dowolnym państwie UE/EOG. Wcześniej konieczne jest bowiem uzyskanie prawa do zasiłku w tym państwie, w którym ostatnio wykonywana była praca, zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym kraju oraz z uwzględnieniem przepisów unijnych o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Dla uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych konieczne jest spełnienie warunków określonych w przepisach danego państwa.

Najczęściej wymagany jest odpowiedni okres wcześniejszej pracy, uprzednie opłacanie składek na fundusze, których celem jest łagodzenie skutków bezrobocia, zarejestrowanie się w urzędzie pracy czy aktywne poszukiwanie pracy. Dokładniejsze informacje na ten temat znajdziesz tutaj. Prawo unijne przewiduje również ograniczenia w związku z pobytem w innym państwie należącym do UE/EOG (a także Szwajcarii).Obywatele UE mają prawo do przebywania w innym państwie członkowskim, o ile nie stanowią nadmiernego obciążenia dla systemu zabezpieczenia społecznego w innym państwie. Kwestie te są regulowane przede wszystkim w dyrektywie 2004/38/WE. W przypadku pobytu do 3 miesięcy w innym państwie UE/EOG (a także Szwajcarii) prawo pobytu jest w zasadzie nieograniczone – trwa bowiem dopóki obywatel UE nie stanie się nieracjonalnym obciążeniem dla systemu pomocy społecznej w państwie pobytu. W przypadku pobytu dłuższego niż 3 miesiące prawo do pobytu mają, co do zasady, obywatele UE, którzy są pracownikami bądź posiadają odpowiednie środki na utrzymanie (dotyczy to też studentów) i są objęci ubezpieczeniem zdrowotnym. Status pracownika może zostać zachowany m.in. w przypadku osoby, która przepracowała w danym państwie okres powyżej jednego roku, pozostaje bez pracy w sposób niezamierzony i zarejestrowała się jako bezrobotna (w przypadku pracy poniżej roku status pracownika zachowuje się przez 6 miesięcy). Prawo UE przewiduje ponadto, iż obywatel UE, który wjechał do danego państwa w celu poszukiwania pracy nie może zostać wydalony, tak długo, jak może on dostarczyć dowód, że kontynuuje poszukiwanie pracy i ma rzeczywiste szanse na bycie zatrudnionym. Państwo członkowskie ma też prawo do wydalenia obywatela UE, o ile dana osoba stwarza aktualne i rzeczywiste zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, porządku publicznego lub zdrowia publicznego. Każdy przypadek badany jest indywidualnie, i w tym zakresie dyrektywa 204/38/WE przewiduje pewne wyjątki. Dodatkowe informacje możesz znaleźć np. na stronie Komisji Europejskiej.

Warto zapoznać się wcześniej z warunkami pracy i życia w danym kraju. Pomocną wskazówką są informacje zawarte na stronach EURES lub u doradców EURES, zarówno w Polsce jak i w danym państwie członkowskim UE/EOG.

Należy pamiętać o tych zasadach, aby uniknąć niepotrzebnych kłopotów i rozczarowań. Warto podkreślić, że w niektórych państwach członkowskich UE wzmogły się ostatnio obawy przed nadmiernym wykorzystywaniem różnego rodzaju świadczeń przez osoby z innych państw, które wjechały na ich terytorium „by żyć na socjalu”. Nie oznacza to, że obywatel UE, żyjąc i pracując w innym państwie nie ma prawa do różnego rodzaju świadczeń, przewidzianych prawem tego kraju. Z całą pewnością jednak nie należy dawać wiary zapewnieniom w to, że wystarczy tylko wyjechać do innego państwa UE, nie myśląc o podjęciu tam pracy lub nie mając zabezpieczonych odpowiednich środków na życie, aby korzystać z „benefitów” socjalnych.