Wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/52/WE z dnia 18 czerwca 2009 r.

Rada Ministrów – w dniu 20 grudnia 2011 r. – przyjęła projekt ustawy o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Celem projektu ustawy jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/52/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. przewidującej minimalne normy w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich.

Celem dyrektywy 2009/52 jest ograniczenie skali nielegalnej imigracji do UE przez zmniejszenie atrakcyjnościzatrudnienia nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich. Służyć ma temu wprowadzenie systemu sankcji o charakterze administracyjnym, cywilnym i karnym za naruszenie zakazu nielegalnego zatrudnienia cudzoziemców. Ponadto dyrektywa wprowadza obowiązek powiadomienia o zatrudnieniu obywatela państwa trzeciego, ułatwienia w zakresie dochodzenia zaległego wynagrodzenia przez nielegalnie zatrudnionych obywateli państw trzecich, a także nakłada obowiązek określania sektorów zagrożonych zatrudnieniem nielegalnie przebywających oraz prowadzenia skutecznych kontroli.

Wobec obowiązujących w Polsce przepisów dot. zatrudnienia cudzoziemców, rozwiązania wprowadzane projektowaną regulacją dotyczyć będą zarówno powierzenia wykonania pracy cudzoziemcom na podstawie umów o pracę, jak i na podstawie umów cywilnoprawnych.

• Projekt ustawy przewiduje, m.in.: nałożenie na podmioty powierzające wykonywanie pracy obowiązku sprawdzania statusu pobytowego cudzoziemców przed zatrudnieniem i przechowywania kopii ważnego dokumentu pobytowego;
• 45-dniowy termin uzupełnienia dokumentacji pracowniczej dot. zatrudnionych w dniu wejścia w życie ustawy;
• proporcjonalne i odstraszające sankcje za zatrudnienie nielegalnie przebywających
  nowe typy przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu:
• zatrudnienie osoby małoletniej lub równoczesne zatrudnienie wielu osób lub uporczywe zatrudnianie osoby w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą - zagrożone karą grzywny albo karą ograniczenia wolności;
• zatrudnienie osoby pokrzywdzonej przestępstwem określonym w art. 189a § 1 k.k. (przestępstwo handlu ludźmi) lub zatrudnienie w warunkach pracy powodujących szczególny wyzysk - zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3;
• niemożność zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów osób fizycznych i prawnych wynagrodzenia wypłacanego nielegalnie przebywającemu cudzoziemcowi (wraz z podatkiem i składkami);
• możliwość orzeczenia dodatkowych sankcji w razie skazania za ww. przestępstwa, tj.:
• pozbawienie, na 3 lata, dostępu do pomocy publicznej, w tym funduszy UE. W przypadku podmiotów zbiorowych, pozbawienie dostępu do pomocy publicznej wyniesie od roku do 5 lat;

zwrot instrumentów pomocy publicznej uzyskanych w okresie 12 miesięcy poprzedzających wykrycie zatrudnienia nielegalnie przebywającego cudzoziemca,

• automatyczne wykluczenie z postępowań o udzielenie zamówienia publicznego przez okres 1 roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego za ww. przestępstwa;  
• wykreślenie z rejestru agencji zatrudnienia w przypadku zatrudnienia nielegalnie przebywającego cudzoziemca
• obciążenie podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi przebywającemu wbrew przepisom na terytorium Polski wszelkimi kosztami związanymi z przesłaniem zaległych płatności do państwa, do którego obywatel państwa trzeciego powrócił lub został wydalony
• ułatwienie dochodzenia roszczeń z tytułu wynagrodzenia za pracę przez nielegalnie zatrudnionych obywateli państw trzecich, poprzez wprowadzeniedomniemania istnienia stosunku pracy przez okres przynajmniej 3 miesięcy, a w przypadku umów cywilnoprawnych - domniemania uzgodnionego wynagrodzenia w wysokości trzykrotnego minimalnego wynagrodzenia
• objęcie – w określonych przypadkach - współodpowiedzialnością finansową (kary finansowe i zaległe wynagrodzenia) głównego wykonawcy i innych podwykonawców;
• rozszerzenie katalogu zadań SG o zwalczanie ww. przestępstwa i umożliwienie stosowania kontroli operacyjnej i zakupu kontrolowanego;
• nałożenie na ministra właściwego ds. pracy – we współpracy z innymi urzędami – obowiązku określania – na podstawie oceny ryzyka – sektorów działalności, w których koncentruje się zatrudnienie nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich oraz przygotowywania informacji dot. kontroli dla KE;

Projekt został skierowany do Sejmu.