Weto Prezydenta RP wobec ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
03-12-2008
W dniu 29 listopada 2008 r. Prezydent RP odmówił podpisania ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.
Swoje stanowisko Prezydent uzasadnił tym, że zaproponowany w ustawie nowy sposób obliczania świadczeń rentowych spowoduje ich obniżenie, szczególnie w przypadku osób, których zarobki z całego okresu aktywności są niższe od przeciętnego wynagrodzenia w kraju. Zdaniem Prezydenta w konsekwencji nowe regulacje mogą spowodować, że większość nowych rencistów otrzyma renty na poziomie ustawowego minimum.
Prezydent zakwestionował także przyjęty w ustawie jednakowy sposób ustalania wysokości renty dla mężczyzn i kobiet. Zdaniem Prezydenta, niewłaściwym rozwiązaniem jest również zamieszczona w ustawie propozycja, aby renciści mogli osiągać obok renty nieograniczone limitami dochody z pracy. Prezydent podnosi, że renta z założenia jest świadczeniem kompensującym utratę lub ograniczenie zdolności zarobkowania i dochód z pracy powinien mieć charakter uzupełniający. W przekonaniu Prezydenta zniesienie instytucji zmniejszania albo zawieszania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy pozbawia rentę tego charakteru.
Zawetowanie ustawy z dnia 17 października 2008 r. – zdaniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej – jest niezasadne.
Po pierwsze, oznacza to godzenie się z sytuacją, że renta z tytułu niezdolności do pracy będzie ustalana w zupełnie inny sposób niż emerytura. W konsekwencji z tytułu opłacania składek od takich samych dochodów ubezpieczony uzyska dwa, całkowicie na różnych zasadach wyliczone świadczenia. Zawetowana ustawa z dnia 17 października 2008 r. stanowi próbę dostosowania rozwiązań dotyczących rent z tytułu niezdolności do pracy do wcześniej wprowadzonych rozwiązań emerytalnych. Dzięki przyjęciu w ustawie jednolitej podstawy obliczania emerytur i rent dla osób urodzonych po 1948 r., a tym samym dostosowaniu zasad wymiaru nowoprzyznawanych rent do nowoprzyznawanych emerytur byłaby zachowana niezbędna korelacja ich wysokości.
Po drugie, istotną zmianą zaproponowaną w zawetowanej ustawie jest wprowadzenie zasady, że renta z tytułu niezdolności do pracy nie ulega zmniejszeniu ani zawieszeniu z tytułu osiąganych przychodów z pracy zarobkowej. Obecne ograniczenie możliwości łączenia pracy zarobkowej z pobieraniem renty rodzi istotne ograniczenia w podejmowaniu zatrudnienia przez osoby niepełnosprawne otrzymujące renty, co przyczynia się do bardzo niskiej aktywności zawodowej tych osób i wzmaga ich poczucie wykluczenia społecznego.
Zniesienie barier zarobkowych dla rencistów jest działaniem na rzecz osób niepełnosprawnych i ich integracji ze społeczeństwem, ponieważ przyczynia się do ułatwienia dostępu do różnych form rehabilitacji. Praca często stanowi istotny element rehabilitacji i integracji społecznej.
Zniesienie barier zarobkowych, zwiększając aktywność zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych, równocześnie ułatwia przedsiębiorcom zatrudnianie osób niepełnosprawnych, sprzyja tworzeniu dla nich nowych miejsc pracy. Obecnie istniejące limity zarobkowe utrudniały osobom niepełnosprawnym podejmowanie pracy, zwłaszcza w pełnym wymiarze czasu pracy. Z kolei pracodawcy nie byli skłonni do tworzenia odrębnych miejsc pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wszystko to wpływało na umacnianie się tzw. szarej strefy.
Zniesienie uzależnienia prawa do wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy od wysokości przychodu z pracy zarobkowej ma też na celu zbliżenie rozwiązań systemowych funkcjonujących w polskim prawie do standardów europejskich, w szczególności wyraża dążenie do spełnienia minimalnych norm zabezpieczenia społecznego określonych w Konwencji Nr 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej minimalnych norm zabezpieczenia społecznego, przyjętej w Genewie dnia 28 czerwca 1952 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 93, poz. 775). Polityka Unii Europejskiej wobec osób niepełnosprawnych opiera się na idei niedyskryminacji, równego traktowania i równości szans. Stosowanie tych zasad ma prowadzić do pełnej integracji społecznej osób niepełnosprawnych.
Zatrudnienie jest kluczowym elementem integracji społecznej i niezależności ekonomicznej wszystkich obywateli w wieku produkcyjnym. W porównaniu z osobami sprawnymi, wskaźniki zatrudnienia i aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych są bardzo niskie. Obecna polityka Unii Europejskiej wobec osób niepełnosprawnych wskazuje na potrzebę wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych przynoszącego zarówno indywidualne, jak też ogólnospołeczne korzyści.
Nowe podejście do kwestii niepełnosprawności prezentowane w ciągu ostatnich lat przez struktury międzynarodowe, których Polska jest aktywnym członkiem, przesądza zatem o konieczności weryfikacji dotychczasowego systemu wypłat świadczeń rentowych dla osób niepełnosprawnych.
Kwestionowane w wecie Prezydenta zniesienie ograniczeń w możliwości łączenia dochodów z pracy z otrzymywaną rentą spowoduje, że zainteresowany osiągając dodatkowe dochody, od których będą opłacane składki, będzie miał wpływ na ewentualne podwyższenie przyznanej mu w przyszłości emerytury. Takie rozwiązanie zwiększałoby przezorność ubezpieczonych i pozwalało na lepsze ich zabezpieczenie w okresie emerytalnym.
