Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) jest jedną z najdłużej działających organizacji międzyrządowych zajmującą się sprawami społecznymi. Powstała w 1919 r. w wyniku rosnącej troski o reformy społeczne po I Wojnie Światowej. Wśród członków - założycieli znalazły się: Belgia, Kuba, Czechosłowacja, Francja, Japonia, USA, Wielka Brytania oraz Polska. MOP jest jedyną spośród światowych organizacji, w której przedstawiciele pracodawców i pracowników - "partnerzy społeczni" w gospodarce - mają równe prawo z przedstawicielami rządów do kształtowania swojej polityki i programów. Podstawą istnienia MOP jest jej
Konstytucja. Obecnie członkami Organizacji jest 181 państw.
Po 25 latach działalności Organizacja przyjęła Deklarację Filadelfijską. Deklaracja pozostaje podstawą wszystkich działań MOP i zawiera następujące zasady:
-
Praca nie jest towarem;
-
Wolność słowa i zrzeszania się stanowią podstawę trwałego postępu;
-
Ubóstwo, gdziekolwiek istnieje, stanowi niebezpieczeństwo dla dobrobytu wszystkich;
-
Wszystkie istoty ludzkie, niezależnie od rasy, wyznania lub płci mają prawo dążyć do osiągnięcia zarówno dobrobytu materialnego, jak i rozwoju duchowego w warunkach wolności i godności, bezpieczeństwa ekonomicznego i równości szans.
W 1946 r. MOP jako pierwsza została uznana za organizację wyspecjalizowaną Systemu Narodów Zjednoczonych. W 1969 roku, w 50. rocznicę jej powstania, MOP została uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla.
W związku ze zmianami na świecie pracy, jakie nastąpiły w wyniku procesów globalizacji na początku lat 90. Międzynarodowa Organizacja Pracy stanęła przed koniecznością redefinicji zadań i roli. Uznano, iż w sytuacji, gdy wzrost gospodarczy nie zawsze prowadzi do postępu społecznego, konieczne jest stworzenie katalogu podstawowych praw pracowników, uznanych przez społeczność międzynarodową.
a) wolność zrzeszania się i prawo do rokowań zbiorowych: Konwencje Nr 87 dotycząca wolności związkowej i ochrony praw związkowych z 1948 r. oraz Konwencja Nr 98 dotycząca stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych z 1949 r.,
b) zakaz wszystkich form pracy przymusowej i obowiązkowej: Konwencja Nr 29 dotycząca pracy przymusowej z 1930 r. lub obowiązkowej oraz Konwencja Nr 105 dotycząca zniesienia pracy przymusowej z 1957 r.,
c) skuteczna likwidacja pracy dzieci: Konwencja Nr 138 dotycząca najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia z 1973 r. oraz Konwencja Nr 182 dotycząca zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eliminacji pracy dzieci z 1999 r.
d) likwidacja dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania zawodu: Konwencja Nr 100 dotycząca jednakowego wynagrodzenia dla pracujących mężczyzn i kobiet za prace jednakowej wartości z 1951 r. oraz Konwencja Nr 111 dotycząca dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu z 1958 r.
Zadania
Do podstawowych zadań MOP należy:
-
tworzenie międzynarodowego prawa pracy, w formie konwencji i zaleceń, które zawierają minimalne standardy w zakresie podstawowych praw pracowniczych, takich jak: wolność związkowa, prawo do organizowania się, prawo do rokowań zbiorowych, zakaz pracy przymusowej i obowiązkowej, równouprawnienie w pracy i wykonywaniu zawodu;
-
oferowanie współpracy technicznej, w tym promowanie międzynarodowych standardów pracy oraz udzielanie pomocy państwom członkowskim w dostosowaniu prawa krajowego do postanowień konwencji i zaleceń MOP oraz w realizacji założeń Agendy na Rzecz Godnej Pracy;
-
promowanie rozwoju niezależnych organizacji pracodawców i pracowników, a także szkolenie członków tych organizacji.
Organy MOP
1. Konferencja Ogólna (Międzynarodowa Konferencja Pracy)
Konferencja składa się z czterech delegatów każdego państwa członkowskiego: dwóch przedstawicieli rządu, jednego reprezentanta pracodawców i jednego pracowników. Jej zadaniem jest omawianie spraw skierowanych pod obrady przez Radę Administracyjną, przyjmowanie konwencji, zaleceń oraz rezolucji. Zgodnie z Konstytucją sesje Konferencji odbywają się przynajmniej raz w roku (zwykle w czerwcu) chyba, że zachodzi potrzeba nadzwyczajnego zwołania Konferencji. Konferencja obraduje w Genewie.
2. Rada Administracyjna Międzynarodowego Biura Pracy
Rada Administracyjna (RA) składa się z 56 członków, z których 28 reprezentuje rządy, a po 14 pracodawców i pracowników oraz 66 zastępców członków (28 reprezentuje rządy, a po 19 pracodawców i pracowników). Wśród rządowych członków RA 10 miejsc piastują przedstawiciele państw odgrywających największą rolę w przemyśle. Obecnie są to: Brazylia, Chiny, Francja, Indie, Japonia, Niemcy, Rosja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Włochy. Pozostali przedstawiciele rządowi są wybierani przez delegatów na Konferencję co trzy lata. W 2005 r. Polska została wybrana zastępcą członka w RA. RA jest organem zarządzającym i koordynującym działalność Organizacji. Do jej kompetencji należy ustalanie porządku obrad Konferencji, programu i budżetu Organizacji oraz zajmowanie się sprawami bieżącymi. RA spotyka się w Genewie trzy razy w roku (marzec, czerwiec, listopad).
3. Międzynarodowe Biuro Pracy
Funkcję administracyjną w MOP pełni Międzynarodowe Biuro Pracy (MBP), na czele którego stoi Dyrektor Generalny wybierany przez Radę Administracyjną na 5-letnią kadencję. MBP zajmuje się działalnością techniczną organizacji, przygotowaniem, zarówno merytorycznym, jak i technicznym obrad konferencji oraz organizacją pomocy technicznej. Jest to również centrum badawcze i dokumentacyjne oraz wydawca periodycznych i jednorazowych publikacji MOP.
Do 2008 r. Międzynarodowa Organizacja Pracy przyjęła 188 konwencji i 199 zaleceń, z czego 76 konwencji i 77 zaleceń zostało przez Radę Administracyjną uznane za aktualne.
Najważniejsze konwencje MOP to:
Konwencje fundamentalne
Konwencje priorytetowe
Najnowsze akty prawne przyjęte przez MOP to:
Polska ratyfikowała dotychczas
89 konwencji (z czego 81 jest w mocy), w tym wszystkie konwencje fundamentalne i priorytetowe.
Współpracą z Międzynarodową Organizacją Pracy zajmuje się Departament Dialogu i Partnerstwa Społecznego, tel. 66 10 638, fax. 66 10 640.
Więcej informacji o Międzynarodowej Organizacji Pracy
można uzyskać w siedzibie Organizacji i na jej stronie internetowej:
International Labour Office
4, routes des Morillos
CH-1211 Geneva 22
Tel. +4122/799-7912
Fax. +4122/799-8577
Email. Communication@ilo.org
Web site:
www.ilo.org