Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) jest jedną z najdłużej działających organizacji międzyrządowych zajmującą się sprawami społecznymi. Powstała w 1919 r. w wyniku rosnącej troski o reformy społeczne po I Wojnie Światowej. Wśród członków - założycieli znalazły się: Belgia, Kuba, Czechosłowacja, Francja, Japonia, USA, Wielka Brytania oraz Polska. MOP jest jedyną spośród światowych organizacji, w której przedstawiciele pracodawców i pracowników - "partnerzy społeczni" w gospodarce - mają równe prawo z przedstawicielami rządów do kształtowania swojej polityki i programów. Podstawą istnienia MOP jest jej Konstytucja. Obecnie członkami Organizacji jest 181 państw.

 

Po 25 latach działalności Organizacja przyjęła Deklarację Filadelfijską. Deklaracja pozostaje podstawą wszystkich działań MOP i zawiera następujące zasady:

• Praca nie jest towarem;
• Wolność słowa i zrzeszania się stanowią podstawę trwałego postępu;
• Ubóstwo, gdziekolwiek istnieje, stanowi niebezpieczeństwo dla dobrobytu wszystkich;
• Wszystkie istoty ludzkie, niezależnie od rasy, wyznania lub płci mają prawo dążyć do osiągnięcia zarówno dobrobytu materialnego, jak i rozwoju duchowego w warunkach wolności i godności, bezpieczeństwa ekonomicznego i równości szans.

W 1946 r. MOP jako pierwsza została uznana za organizację wyspecjalizowaną Systemu Narodów Zjednoczonych. W 1969 roku, w 50. rocznicę jej powstania, MOP została uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla.

 

W związku ze zmianami na świecie pracy, jakie nastąpiły w wyniku procesów globalizacji na początku lat 90. Międzynarodowa Organizacja Pracy stanęła przed koniecznością redefinicji zadań i roli. Uznano, iż w sytuacji, gdy wzrost gospodarczy nie zawsze prowadzi do postępu społecznego, konieczne jest stworzenie katalogu podstawowych praw pracowników, uznanych przez społeczność międzynarodową.

 

Przyjęta przez MOP w 1998 r. Deklaracja dotycząca fundamentalnych zasad i praw w pracy zawiera właśnie taki katalog. Definiuje ona cztery obszary fundamentalnych praw przysługujących człowiekowi w świecie pracy. Prawa te zawarte są w ośmiu fundamentalnych konwencjach MOP. Są to:

a)      wolność zrzeszania się i prawo do rokowań zbiorowych: Konwencje Nr 87 dotycząca wolności związkowej i ochrony praw związkowych z 1948 r. oraz Konwencja Nr 98 dotycząca stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych z 1949 r.,

b)      zakaz wszystkich form pracy przymusowej i obowiązkowej: Konwencja Nr 29 dotycząca pracy przymusowej z 1930 r. lub obowiązkowej oraz Konwencja Nr 105 dotycząca zniesienia pracy przymusowej z 1957 r.,

c)       skuteczna likwidacja pracy dzieci: Konwencja Nr 138 dotycząca najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia z 1973 r. oraz Konwencja Nr 182 dotycząca zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eliminacji pracy dzieci z 1999 r.

d)      likwidacja dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania zawodu: Konwencja Nr 100 dotycząca jednakowego wynagrodzenia dla pracujących mężczyzn i kobiet za prace jednakowej wartości z 1951 r. oraz Konwencja Nr 111 dotycząca dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu z 1958 r.

 

Zadania

Do podstawowych zadań MOP należy:

1. Konferencja Ogólna (Międzynarodowa Konferencja Pracy)

Konferencja składa się z czterech delegatów każdego państwa członkowskiego: dwóch przedstawicieli rządu, jednego reprezentanta pracodawców i jednego pracowników. Jej zadaniem jest omawianie spraw skierowanych pod obrady przez Radę Administracyjną, przyjmowanie konwencji, zaleceń oraz rezolucji. Zgodnie z Konstytucją sesje Konferencji odbywają się przynajmniej raz w roku (zwykle w czerwcu) chyba, że zachodzi potrzeba nadzwyczajnego zwołania Konferencji. Konferencja obraduje w Genewie.

 

2. Rada Administracyjna Międzynarodowego Biura Pracy

Rada Administracyjna (RA) składa się z 56 członków, z których 28 reprezentuje rządy, a po 14 pracodawców i pracowników oraz 66 zastępców członków (28 reprezentuje rządy, a po 19 pracodawców i pracowników). Wśród rządowych członków RA 10 miejsc piastują przedstawiciele państw odgrywających największą rolę w przemyśle. Obecnie są to: Brazylia, Chiny, Francja, Indie, Japonia, Niemcy, Rosja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Włochy. Pozostali przedstawiciele rządowi są wybierani przez delegatów na Konferencję co trzy lata. W 2005 r. Polska została wybrana zastępcą członka w RA. RA jest organem zarządzającym i koordynującym działalność Organizacji. Do jej kompetencji należy ustalanie porządku obrad Konferencji, programu i budżetu Organizacji oraz zajmowanie się sprawami bieżącymi. RA spotyka się w Genewie trzy razy w roku (marzec, czerwiec, listopad).

 

3.  Międzynarodowe Biuro Pracy

Funkcję administracyjną w MOP pełni Międzynarodowe Biuro Pracy (MBP), na czele którego stoi Dyrektor Generalny wybierany przez Radę Administracyjną na 5-letnią kadencję. MBP zajmuje się działalnością techniczną organizacji, przygotowaniem, zarówno merytorycznym, jak i technicznym obrad konferencji oraz organizacją pomocy technicznej. Jest to również centrum badawcze i dokumentacyjne oraz wydawca periodycznych i jednorazowych publikacji MOP.

 

Do 2008 r. Międzynarodowa Organizacja Pracy przyjęła 188 konwencji i 199 zaleceń, z czego 76 konwencji i 77 zaleceń zostało przez Radę Administracyjną uznane za aktualne.

 

Najważniejsze konwencje MOP to:

Konwencje fundamentalne

Konwencja nr 138 dotycząca najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia
(pobierz plik w formacie .doc)

Konwencja nr 105 o zniesieniu pracy przymusowej
(pobierz plik w formacie .doc)

Konwencja nr 111 dotycząca dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu
(pobierz plik w formacie .doc)

Konwencja nr 182 dotycząca zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eliminowania najgorszych form pracy dzieci
(pobierz plik w formacie .doc)

Konwencja nr 29 dotycząca pracy przymusowej lub obowiązkowej
(pobierz plik w formacie .doc)

Konwencja nr 87 dotycząca wolności związkowej i ochrony praw związkowych
(pobierz plik w formacie .doc)

Konwencja nr 98 dotycząca stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych
(pobierz plik w formacie .doc)

 

Konwencje priorytetowe

 

Konwencja nr 81 dotycząca inspekcji pracy w przemyśle i handlu, z 1947 r.,
(pobierz plik w formacie .doc)

Konwencja nr 122 dotycząca polityki zatrudnienia, z 1964 r.
(pobierz plik w formacie .doc)

Konwencja nr 129 dotycząca inspekcji pracy w rolnictwie, z  1969 r.,
(pobierz plik w formacie .doc)

Konwencja nr 144 dotycząca trójstronnych konsultacji w zakresie wprowadzania w życie międzynarodowych norm w sprawie pracy, z 1976 r.
(pobierz plik w formacie .doc)