Sesja I
Zwiększanie efektywności aktywnych polityk zatrudnienia poprzez „konkurowanie” w zakresie świadczenia usług dla bezrobotnych i poszukujących pracy
 

Celem sesji będzie wymiana doświadczeń i opinii, w  tym przegląd i ocena efektywności wszelkich form wsparcia tych osób, które chcą pracować a mają trudności w znalezieniu zatrudnienia, w przeciwieństwie do osób wykorzystujących oferty wsparcia dla uzyskania wyłącznie korzyści socjalnych.

W państwach członkowskich UE globalny kryzys skutkuje koniecznością racjonalizacji finansów państwa. Wiele państw doznało znacznego uszczerbku w dochodach na skutek spadku poziomu zatrudnienia. Pomimo tego, w celu zahamowania negatywnych tendencji na rynku pracy i ograniczania ubóstwa, państwa uruchomiły dodatkowe środki finansowe na działania stymulujące utrzymanie miejsc pracy i osłaniające osoby w szczególnie trudnej sytuacji z powodu braku zatrudnienia. Działania te przyniosły pozytywny efekt dla rynków pracy – poziom bezrobocia zaczął się stabilizować na poziomie 9,6%, jednak wpłynęły negatywnie na stabilność finansów publicznych. Obecnie większość państw objętych jest procedurą nadmiernego deficytu, co przy mało optymistycznych perspektywach wzrostu gospodarczego dla Unii Europejskiej (1,8% w 2011 r. i 1,9% w 2012 r.) powoduje dodatkową presję na racjonalizację wydatków.
 

Poszukiwanie oszczędności w budżetach państw niejednokrotnie prowadzi do ograniczania środków na cele społeczne. Przy czym ograniczenie środków na aktywne polityki rynku pracy nie może skutkować prostym ograniczeniem kosztów, lecz powinno skłonić do poszukiwania takich rozwiązań, które zapewniałyby maksymalny efekt przy możliwie najniższej cenie.
 

Punktem wyjścia jest lepsza ewaluacja instrumentów i programów. Państwa członkowskie stosują różne metody oceny efektywności wdrażanych instrumentów, a także mają różne wyniki. Stąd niezwykle cenne wydaje się pogłębienie procesu wzajemnego uczenia się i wymiany doświadczeń (mutual learning) w tym zakresie. Doświadczenia pokazują, że pełna ocena efektywności programu czy instrumentu nie jest łatwa co stwarza konieczność dalszego rozwoju odpowiednich narzędzi diagnostycznych i wskaźników monitorujących, także na szczeblu europejskim w ramach Wspólnych Ram Oceny (JAF).
 

W strategicznym podejściu, z uwagi na wysokie bezrobocie i popyt na bardziej wyspecjalizowane zatrudnienie oraz ograniczenia budżetowe na finansowanie publicznych służb zatrudnienia, pożądane jest uwzględnienie rozwijania partnerstwa z innymi usługodawcami pochodzącymi z sektora publicznego, prywatnego i społeczeństwa obywatelskiego. Ważnym krokiem byłoby zwiększenie skuteczności zaangażowania podmiotów świadczących usługi rynku pracy do podejmowania i realizowania większej liczby, bardziej złożonych inicjatyw na rzecz rynku pracy. Część państw posiada przykłady dobrej współpracy pomiędzy publicznymi i niepublicznymi podmiotami w zakresie wymiany informacji o rynku pracy nt. trendów, wolnych stanowisk pracy, a także wymiany doświadczeń i wspólnych projektów pilotażowych. Dobra współpraca oparta na partnerstwie stwarza osobom bezrobotnym i poszukującym pracy szersze możliwości uzyskania wsparcia.
 

Zgodnie z kategoryzacją dokonaną swego czasu przez Komisję Europejską, można mieć do czynienia z trzema rodzajami relacji między publicznymi służbami zatrudnienia a prywatnymi agencjami zatrudnienia:

- Współpraca – ta forma relacji zapewnia wymianę informacji służącą lepszemu pośrednictwu pracy. Może także obejmować wymianę szerszej informacji o ogólnym stanie rynku pracy.

- Komplementarność – druga forma relacji, polega na kontraktowaniu przez publiczne służby zatrudnienia lub zlecaniu (outsourcing) rządowych (publicznych) usług zatrudnieniowych do wykonania przez prywatnych kontrahentów – prywatne agencje działające dla zysku (for-profit), jak i prywatne agencje non-profit.

- Konkurencja – w konkurencyjnej formie partnerstwa, rządowe usługi zatrudnieniowe są zlecane na zewnątrz poprzez przetarg lub konkurs ofert dla komercyjnych agencji zatrudnienia, prywatnych agencji non-profit, publicznych służb zatrudnienia oraz innych instytucji publicznych.

W praktyce, stawiane cele i potrzeby beneficjentów (np. bezrobotnych, poszukujących pracy, wykluczonych z rynku pracy) determinują wybór formy relacji między publicznymi służbami zatrudnienia a innymi usługodawcami. Możliwe jest również łączenie różnych form spośród przykładowo wymienionych, jeśli służyć ma to doskonaleniu aktywnej polityki rynku pracy poprzez lepsze adresowanie instrumentów.

Sesja II
Solidarność międzypokoleniowa

Celem debaty jest wskazanie głównych kierunków podejścia do „Solidarności międzypokoleniowej” oraz rozważenie możliwości wzmocnienia na poziomie UE współpracy w sprawach demograficznych
 

Zmiany demograficzne i związane z nimi wyzwania są od lat przedmiotem dyskusji oraz działań na forum Unii Europejskiej. Problem zmniejszania i starzenia się populacji Europy został podjęty w 2005 r. . Zidentyfikowane także zostały negatywne konsekwencje tego procesu . Aktywne podjęcie wyzwań demograficznych stanowi także istotny element nowej strategii Europa 2020, przyjętej przez Radę Europejską w czerwcu 2010 r. Przyspieszenie starzenia się społeczeństw europejskich zostało tam uznane za jedną z trzech strukturalnych słabości UE.

Stopniowo zmniejszająca się podaż zasobów pracy oraz malejąca wydajność pracy wpływają na spowolnienie wzrostu gospodarczego, zwiększone wydatki na świadczenia emerytalne, opiekę zdrowotna i długoterminową. Pojawia się także niebezpieczeństwo zaburzenia solidarności międzypokoleniowej, która jest podstawą funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych. Tak zdefiniowane problemy i wyzwania o charakterze demograficznym wskazują na potrzebę pilnych i zdecydowanych działań na poziomie unijnym.
 

Proces starzenia się społeczeństw jest zjawiskiem dwutorowym. Z jednej strony dynamicznie wzrasta liczba osób w wieku poprodukcyjnym, w związku z poprawą warunków życia, lepszą opieką zdrowotną pozwalającą obecnie na skuteczniejsze diagnozowanie i leczenie chorób oraz stosowaną profilaktykę zdrowotną.. Z drugiej strony zmniejsza się liczba dzieci, w związku z większym zaangażowaniem w pracę młodych kobiet, czy też zmianą priorytetów życiowych. Oba zjawiska prowadzą do sytuacji, w której wzrastającej liczbie osób w wieku emerytalnym towarzyszy zmniejszająca się liczba osób w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym. 
 

Często błędnie uważa się, że wcześniejsza dezaktywizacja pracowników tworzy miejsca pracy dla młodych, co nie jest prawdą. Młodzi i starsi pracownicy różnią się bowiem zakresem umiejętności i kwalifikacji, zarówno tymi uzyskanymi w procesie edukacji jak i doświadczeniem zawodowym, czy kompetencjami związanymi z wykonywaniem określonych zadań. Tym samym nie można mówić o substytucji pracowników starszych pracownikami młodymi. Badania pokazują, że zależność między zatrudnieniem osób starszych i młodych jest pozytywna, im większe zatrudnienie osób po 50 roku życia, tym większe także tych poniżej 25 lat.
 

Na tle dotychczasowych osiągnięć, wydaje się, że  współpraca państw członkowskich na rzecz demograficznej odnowy Europy jest niedostateczna. Potrzebna jest współpraca instytucjonalna o wieloaspektowym podejściu w zakresie zarządzania zmianą demograficzną (zaangażowanie w rozwiązywanie problemów demograficznych różnych obszarów polityki państwa), co jest podyktowane wielowymiarowością problemów demograficznych. Jednocześnie należy zadbać o spójność prowadzonych działań, tak by ich realizacja pozwoliła na uzyskanie nowego impulsu do rozwoju społeczno-gospodarczego Europy.
 

Potrzebne jest także nowe podejście do solidarności opartej na wzajemnym dostosowaniu interesów osób w różnych grupach wieku oraz znalezienie nowego punktu równowagi między nimi. Wymaga to stworzenia warunków równoczesnego występowania elastyczności zatrudnienia i bezpieczeństwa socjalnego, przy czym forma tych rozwiązań powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb wynikających z fazy cyklu życia (Flexicurity over the life cycle). Poszczególne państwa członkowskie różnią się sposobem wdrożenia modelu flexicurity oraz kształtem jego poszczególnych składowych. Cenne byłoby stworzenie platformy wymiany doświadczeń oraz wizji tego w jaki sposób budować rynki pracy przyjazne wszystkim pokoleniom.
 

Konieczne jest więc wypracowanie sposobu wzmocnienia współpracy instytucjonalnej państw członkowskich oraz wypracowanie mechanizmów współpracy w zarządzaniu zmianą demograficzną na poziomie UE. Wydaje się, że wsparcie rodzin powinno być uwzględnione w procesie tworzenia polityki zatrudnienia, oraz w strategiach walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, zabezpieczenia społecznego oraz ochrony zdrowia i opieki długoterminowej oraz szerzej powinno być uwzględniane w polityce gospodarczej na szczeblu krajowym i unijnym.