Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014–2020

Podstawą dla zaprojektowania Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014–2020 stały się doświadczenia z realizacji Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2012–2013, współpraca z organizacjami realizującymi projekty w ramach komponentu konkursowego Programu oraz szeroki dialog z przedstawicielami sektora pozarządowego, środowisk naukowych i eksperckich, samorządów, administracji centralnej, organizacji związkowych i organizacji pracodawców, prowadzony m.in. w ramach działalności Rady ds. Polityki Senioralnej.

Szczególnie ważnym wyrazem nowego podejścia do problematyki osób starszych jest podmiotowe ujęcie tej kwestii społecznej. W konsekwencji dało to podstawy do przyjęcia zintegrowanej, horyzontalnej formuły Programu, odnoszącej się do różnorodnych potrzeb oraz interesów istotnych dla tak wrażliwej społecznie fazy życia człowieka.

Program, podobnie jak jego pierwsza wersja na lata 2012–2013, jest przedsięwzięciem kompleksowym, uwzględniającym obszary i kierunki wsparcia umożliwiające osiągnięcie celu głównego, jakim jest poprawa jakości i poziomu życia osób starszych dla godnego starzenia się poprzez aktywność społeczną.

Program zakłada praktyczne włączenie sektora organizacji pozarządowych do działań służących zaangażowaniu seniorów.

Fundamentalne znaczenie dla przyszłości polityki publicznej dla osób starszych ma stworzenie strategicznych podstaw do jej realizacji, co przewidywał drugi – systemowy komponent Programu ASOS 2012–2013. Racjonalna koncepcja długofalowej polityki w tym zakresie może powstać, w najbliższej przyszłości, jedynie w formule partycypacyjnej, z udziałem wszystkich interesariuszy. Rada ds. Polityki Senioralnej stała się platformą do stworzenia długofalowego dokumentu, odpowiadającego na obecne i przyszłe potrzeby kraju zidentyfikowane w obszarze osób starszych.

Założenia Programu mogą zostać zrealizowane jedynie poprzez planowanie, projektowanie oraz wdrożenie długofalowych działań realizujących dalekosiężne cele. Z tego względu Program przewidziano na siedem kolejnych lat, gdyż tylko działania kompleksowe i odpowiednio długookresowe mają szansę przynieść trwałe efekty dla sytuacji społecznej osób starszych realizowane wobec wyzwań demograficznych Polski.

Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014–2020

Rządowy Program na rzecz Aktywności Osób Starszych na lata 2012-2013

Program został opracowany jako odpowiedź na wyzwania jakie stawiają przed Polską procesy demograficzne i społeczne. Jego głównym celem jest tworzenie warunków do rozwoju aktywności społecznej osób starszych, które w związku z wyżem demograficznym lat 50. wchodzą lub w najbliższej przyszłości będą wchodzić w wiek 60+, a kończąc aktywność zawodową pozostają nadal w dobrej kondycji psychofizycznej, mają potencjał, kwalifikacje, życiowe doświadczenie i czas wolny, który można i należy zagospodarować dzięki tworzeniu odpowiedniej oferty aktywności społecznej.

Aktywność jest jednym z niezbędnych warunków starzenia się w zdrowiu. Doniosłą rolę w tym procesie odgrywa także współpraca i integracja zarówno wewnątrz-, jak i międzypokoleniowa. Program zakłada działania jednocześnie w czterech obszarach obejmujących aktywność społeczną seniorów. Opiera się na następujących priorytetach:

 Priorytet I. Edukacja osób starszych – obejmuje działania mające na celu rozwój oferty edukacyjnej skierowanej do seniorów, wykorzystanie potencjału wzajemnego uczenia się, rozwój innowacyjnych form edukacji, w tym nieformalnej i pozaformalnej, promowanie tzw. wolontariatu kompetencji;

Priorytet II. Aktywność społeczna promująca integrację wewnątrz- i międzypokoleniową – zakłada rozwój różnych form aktywności osób starszych przy wykorzystaniu istniejącej infrastruktury społecznej (takich jak np. biblioteki publiczne, domy kultury) oraz włączenie do wspólnych działań młodszego pokolenia, co pozwoli na budowanie wzajemnego zrozumienia oraz rozwój umiejętności społecznych;

Priorytet III. Partycypacja społeczna osób starszych – działania na rzecz zwiększenia udziału osób starszych w życiu publicznym, społecznym, gospodarczym, kulturalnym i politycznym, co przyczyni się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Bardzo istotną rolę odgrywają w tym zakresie organizacje reprezentujące interesy i potrzeby osób starszych, które sprzyjają ich zaangażowaniu w życie lokalnych społeczności, jak np. rady seniorów działające przy samorządach.

Priorytet IV. Usługi społeczne dla osób starszych – działania służące rozwojowi różnych form wsparcia poprzez zwiększenie dostępności i podniesienie jakości usług społecznych dla osób starszych. Kluczowe znaczenie ma tutaj tworzenie lokalnych sieci wsparcia opartych na działaniach wolontariuszy w celu tworzenia środowiska samopomocy.

Program finansowany jest z budżetu państwa. Na jego realizację przewidziano środki w wysokości 20 mln zł w roku 2012 oraz 40 mln zł w roku 2013.

Na program składają się komponent konkursowy oraz systemowy. Komponent konkursowy zakłada wsparcie finansowe projektów realizowanych przez organizacje działające w sferze pożytku publicznego w czterech wymienionych powyżej obszarach priorytetowych na rzecz osób starszych.

Pierwsza edycja otwartego konkursu ofert została rozstrzygnięta w październiku 2012 r. Cieszyła się ogromnym zainteresowaniem, o czym świadczy imponująca liczba 1400 zgłoszonych projektów. Większość z nich dotyczyła priorytetów I oraz II, przy czym nie przewidziano limitów dla poszczególnych priorytetów przy wyborze projektów do współfinansowania. Ostatecznie wyłonionych zostało ponad 420 najlepszych projektów, w większości zaplanowanych do realizacji w 2-letnim przedziale czasowym (409 z nich w będzie kontynuowanych w 2013 r.

Pierwsza edycja otwartego konkursu ofert ukazała olbrzymi potencjał organizacji lokalnych działających na rzecz aktywności społecznej seniorów. Wsparcie finansowe pozwoliło na realizację wielu nowatorskich pomysłów na włączenie osób starszych w działania na rzecz społeczności lokalnych. Obecnie trwa druga edycja otwartego konkursu ofert, która zakończy się 28 marca 2013 r.

Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2012-2013