Ustawa normuje  zaopatrzenie niektórych grup osób, które uległy wypadkom w innych okolicznościach, aniżeli wymienione w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Przepisy ustawy stosuje się do wszystkich osób poszkodowanych w wyniku wypadku w szczególnych okolicznościach albo choroby zawodowej powstałej w tych okolicznościach, a więc zarówno do osób ubezpieczonych, jak też do osób nie będących osobami ubezpieczonymi.

Definicje

Za wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło:

1) przy ratowaniu innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa,

2) przy chronieniu własności publicznej przed grożącą jej szkodą,

3) przy udzielaniu przedstawicielowi organu państwowego lub organu samorządu terytorialnego pomocy przy spełnianiu czynności urzędowych oraz przy wykonywaniu prac związanych ze spisem powszechnym.

4) przy ściganiu lub ujęciu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub przy chronieniu innych osób przed napaścią,

5) przy wykonywaniu funkcji radnego lub członka komisji rady wszystkich jednostek samorządu terytorialnego albo przy wykonywaniu przez sołtysa czynności związanych z tym stanowiskiem,

6) przy wykonywaniu funkcji ławnika w sądzie,

7) w czasie zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych przez jednostki organizacyjne systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub zajęć na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania praktyki przewidzianej organizacją studiów lub nauki,

8) przy pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy na innej podstawie niż umowa o pracę,

9) przy pracy wykonywanej w ramach terapii zajęciowej w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz  podmiotach leczniczych niebędących  przedsiębiorcami, o których mowa w przepisach o działalności leczniczej,

10) przy wykonywaniu bezpośredniej ochrony przed klęskami żywiołowymi,

11) przy wykonywaniu funkcji członka komisji powołanej przez organ państwowy lub organ samorządu terytorialnego do przeprowadzenia wyborów lub referendum,

12) przy wykonywaniu świadczeń przez wolontariusza, o którym mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie  

13) w trakcie uczestnictwa w centrum integracji społecznej,

14) przy wykonywaniu przez bezrobotnego prac społecznie użytecznych, o których mowa w art. 73a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

15) przy odbywaniu praktyki absolwenckiej w rozumieniu ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich

Za chorobę zawodową uprawniająca do świadczeń przewidzianych w ustawie uważa się chorobę określoną w art. 235 ¹ Kodeksu pracy, powstałą przy wykonywaniu:

1) zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych przez jednostki organizacyjne systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub zajęć na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania praktyki przewidzianej organizacją studiów lub nauki lub,

2) pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy na innej podstawie niż umowa o pracę.

Świadczenia dla osoby poszkodowanej

Osobom, które stały się niezdolne do pracy wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach przysługuje:

· renta z tytułu niezdolności do pracy

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje również osobie, która zachorowała na chorobę zawodową w związku z wykonywaniem zajęć lub pracy wymienionych wyżej. Renta ta przysługuje pod warunkiem, że niezdolność do pracy została spowodowana taką chorobą zawodową.

· jednorazowe odszkodowanie – przysługuje osobie, która doznała stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem w szczególnych okolicznościach lub chorobą zawodową powstałą w tych okolicznościach, jeżeli osoba ta wskutek wypadku lub choroby zawodowej stała się całkowicie niezdolna do pracy.

Świadczenia dla członków rodziny

Po osobie, która zmarła w wyniku wypadku w szczególnych okolicznościach lub choroby zawodowej powstałej w tych okolicznościach przysługuje:

· renta rodzinna

Jeżeli zgon osoby uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy został spowodowany innymi przyczynami niż wypadek w szczególnych okolicznościach lub choroba zawodowa powstała w tych okolicznościach – członkowie rodziny mogą nabyć prawo do renty rodzinnej wyłącznie na zasadach ogólnych, tj. po spełnieniu przez zmarłego warunków do renty z tytułu niezdolności do pracy z ustawy o emeryturach i rentach z FUS lub przepisów odrębnych.

· jednorazowe odszkodowanie przysługuje tym spośród członków rodziny, spełniających warunki do renty rodzinnej, którzy warunki te spełniają w dniu śmierci osoby, która uległa wypadkowi w szczególnych okolicznościach lub zachorowała na chorobę zawodową powstałą w tych okolicznościach albo w dniu śmierci osoby uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie ustawy.

Członkowie rodziny

Członkami rodziny w rozumieniu ustawy są:

· małżonek,

· dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione,

· przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej,

· rodzice, osoby przysposabiające, ojczym i macocha

o ile osoby te spełniają warunki do renty rodzinnej na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

W zakresie zasad ustalania stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, wysokości jednorazowego odszkodowania zarówno dla poszkodowanego, jak i pozostałych po nim członków rodziny oraz trybu wypłaty tego odszkodowania, stosuje się regulacje zawarte w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W zakresie ustalania prawa do rent, ustania prawa do rent oraz zmian w prawie do rent stosuje się odpowiednie uregulowania zawarte w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Wysokość świadczeń

Renta z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w szczególnych okolicznościach lub chorobą zawodową oraz renta rodzinna wynosi 120% kwoty najniższej odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS.

Zasiłek pogrzebowy

Przysługuje osobie, która poniosła koszty pogrzebu:

1) osoby, która zmarła w wyniku wypadku lub choroby zawodowej,

2) osoby pobierającej rentę na podstawie ustawy oraz członka rodziny tej osoby.

Od członków rodziny nie wymaga się spełnienia warunków do renty rodzinnej.

Zbieg prawa do świadczeń

W razie zbiegu prawa do kilku rent określonych w ustawie wypłaca się jedno świadczenie – wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną. Zasada ta dotyczy przypadku, gdy osoba uprawniona do renty określonej w ustawie jest uprawniona równocześnie do emerytury lub renty na podstawie innych przepisów. Ustawanie przewiduje możliwości pobierania więcej niż jednego świadczenia przez osoby uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową powstałą w szczególnych okolicznościach oraz do emerytury.

W razie zbiegu uprawnień do zasiłku pogrzebowego na podstawie ustawy z prawem do zasiłku pogrzebowego lub do świadczenia w wysokości zasiłku pogrzebowego na podstawie odrębnych przepisów, zasiłek pogrzebowy lub świadczenie przysługuje na podstawie tych odrębnych przepisów.

Renta z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w szczególnych okolicznościach lub chorobą zawodową powstałą w tych okolicznościach oraz renta rodzinna ulegają zawieszeniu i zmniejszeniu w związku z osiąganym przychodem na ogólnych zasadach.

Świadczenia zdrowotne

Osobom, które stały się niezdolne do pracy wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach, przysługują świadczenia zdrowotne określone w przepisach ubezpieczenia zdrowotnego – w zakresie niezbędnym do leczenia następstw wypadku lub choroby zawodowej, pod warunkiem że osoby te nie są objęte powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym.

Finansowanie

Świadczenia określone w ustawie finansowane są ze środków budżetu państwa.