IKZE

Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 75, poz. 398) wprowadziła zmiany do ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych z dnia 20 kwietnia 2004 r.,  umożliwiające założenie, obok funkcjonującego już indywidualnego konta emerytalnego (IKE), dodatkowego indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE).

W ten sposób katalog produktów związanych z dobrowolnym oszczędzaniem na emeryturę od dnia 1 stycznia 2012 r. został poszerzony o nowy produkt - indywidualne konta  zabezpie-czenia emerytalnego (IKZE).

Chociaż IKZE w dużej mierze oparte są na rozwiązaniach przyjętych w funkcjonujących już IKE, to należy zwrócić uwagę zasadniczą różnicę jaka ma miejsce w regulacjach dotyczących opodatkowania.  W IKZE zastosowano preferencję podatkową polegającą na  odliczaniu od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych wpłat na to konto.

Do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz. U. z 1013 r. poz. 1717),  którą wprowadzono zmiany w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.)  opodatkowaniu PIT według skali podatkowej podlegała wypłata  z IKZE po zakończeniu okresu oszczędzania, zwrot środków zgromadzonych na tym koncie oraz wypłata środków zgromadzonych przez oszczędzającego na IKZE na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego.

Natomiast wyżej wymieniona ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. wprowadziła korzystne zmiany w zakresie opodatkowania wypłat z IKZE dla oszczędzających i dla osób uprawnionych do środków z IKZE w przypadku śmierci oszczędzającego – takie wypłaty będą opodatkowane podatkiem zryczałtowanym w stawce 10%. Opodatkowanie zwrotu środków z IKZE pozostawiono bez zmian - PIT według skali podatkowej.

Prawo do wpłat na IKZE przysługuje osobie, która ukończyła 16 lat. Osoba małoletnia może dokonywać wpłat na IKZE tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskuje dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę, i w wysokości nieprzekraczającej tych dochodów.

Na IKZE może gromadzić oszczędności wyłącznie jeden oszczędzający. Oznacza to, iż ustawa nie przewiduje prowadzenia wspólnego konta IKZE np. dla małżonków.

 IKZE można założyć bez względu na to, czy posiada się już IKE i czy jest się uczestnikiem pracowniczego programu emerytalnego.

Roczny limit wpłat na IKZE

W latach 2012 i 2013 wysokość limitu wpłat  na IKZE była zależna od wysokości kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, ustalonej dla oszczędzającego za rok poprzedni.  Wpłaty dokonywane na IKZE w roku kalendarzowym nie mogły przekroczyć kwoty odpowiadającej równowartości 4% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, ustalonej dla oszczędzającego za rok poprzedni, nie więcej jednak niż 4% kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ogłoszonej na podstawie art. 19 ust. 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – tj. 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.) na rok poprzedni. Pewne odstępstwo od tej zasady przewidziano dla osób osiągających niskie dochody,  których  podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne jest niska, a które chciałyby dokonywać większych wpłat na IKZE. Osobom tym,  w  przypadku, gdy kwota  odpowiadająca równowartości 4% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, ustalonej dla nich za rok poprzedni nie przekracza 4 % równowartości 12-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, umożliwiono dokonanie w roku kalendarzowym wpłaty na IKZE do wysokości 4 % równowartości 12-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę w  poprzednim roku kalendarzowym.

Tak więc limit ten był różny dla różnych oszczędzających.

Ustawą z dnia  6  grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz. U. z 1013 r. poz. 1717),  wprowadzającą zmiany również w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz. U. Nr 116, poz. 1205, z późn. zm.) zmieniono regulacje dotyczące limitu wpłat na IKZE. Zgodnie z wprowadzonym nowym brzmieniem art. 13a ustawy o IKE oraz IKZE,  na IKZE będzie można co roku wpłacić maksymalnie kwotę odpowiadającą 1,2-krotności prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, określonego w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym lub w ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalonej. Limit ten w kolejnym roku nie może być niższy, niż limit wpłat na IKZE obowiązujący w roku poprzednim. W kolejnych latach kwota maksymalnego limitu będzie ulegała zmianom, w zależności od tempa wzrostu wynagrodzeń w Polsce.

Dodatkowo, w przypadku osób małoletnich wysokość wpłat ograniczona jest  wysokością uzyskiwanego dochodu z pracy. Wpłata na IKZE dokonywana przez te osoby nie będzie mogła zatem przekroczyć limitu wpłat na IKZE, jak również wysokości dochodów osiąganych przez te osoby z tytułu umowy o pracę.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego będzie co roku ogłaszał wysokość  kwoty wpłat na IKZE do końca roku, poprzedzającego rok, w którym będę dokonywane wpłaty na IKZE. Wyjątkowo, wysokość kwoty wpłat na IKZE w roku 2014 została określona w art. 31 ustawy z 6  grudnia 2013 r.  o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych, i wynosi 4 495,20 zł.

IKZE mogą oferować:

·                          fundusze inwestycyjne,

·                          podmioty prowadzące działalność maklerską, a więc domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską,

·                          zakłady ubezpieczeń na życie,

·                          banki,

·                          dobrowolne fundusze emerytalne, utworzone przez powszechne towarzystwo emerytalne.

IKZE może być prowadzone przez zawarcie umowy z:

1. funduszem inwestycyjnym albo

2. podmiotem prowadzącym działalność maklerską o świadczenie usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych i prowadzenie rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego, albo

3. zakładem ubezpieczeń – ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, albo

4.     bankiem o prowadzenie rachunku bankowego,

5.     dobrowolnym funduszem emerytalnym  prowadzonym przez powszechne towarzystwo
     emerytalne.

Transfery pomiędzy instytucjami prowadzącymi IKZE

Przeniesienie środków zgromadzonych na IKZE możliwe jest tylko do innej instytucji prowadzącej IKZE, z która oszczędzający zawarł umowę o prowadzenie IKZE. Ustawa nie przewiduje możliwości dokonania wypłaty transferowej np. na IKE lub do PPE.

Wypłaty transferowej środków zgromadzonych przez oszczędzającego między instytucjami prowadzącymi IKZE a także wypłaty transferowe dokonane na IKZE osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego zwolnione są z opodatkowania.

W okresie od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. możliwe było przeniesienie środków zgromadzonych przez oszczędzającego na IKE do IKZE. Takie przeniesienie środków z IKE do IKZE było zwolnione od podatku dochodowego. Środki przeniesione z IKE na IKZE stanowiły wpłatę na IKZE, która podlegała odliczeniu od dochodu na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nadwyżka tej wpłaty ponad limit wpłat przypadający w  danym roku podatkowym  podlega odliczeniu w kolejnych latach. W okresie odliczeń od dochodu środków przeniesionych z IKE na IKZE, oszczędzającemu nie przysługuje prawo do wpłat na IKZE.

Z konta IKZE nie można wycofać części zgromadzonych środków, tak jak z konta IKE.

Z IKZE możliwe jest tylko dokonanie zwrotu wszystkich środków zgromadzonych na tym koncie. Zwrot środków podlega opodatkowaniu PIT wg skali podatkowej.

Wypłata z IKZE

Wypłata środków zgromadzonych na IKZE następuje wyłącznie:

1. na wniosek oszczędzającego, po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych,

2. w przypadku śmierci oszczędzającego - na wniosek osoby uprawnionej.

Środki zgromadzone przez oszczędzającego na IKZE mogą być, w zależności od wniosku oszczędzającego, wypłacone jednorazowo lub w ratach.

Wypłata w ratach następować będzie przez co najmniej 10 lat, chyba że okres oszczędzania w  ramach IKZE był krótszy (jednak nie mniej niż 5 lat). W takim przypadku wypłata środków będzie mogła być pobierana przez okres równy okresowi oszczędzania, tj. okresowi, w jakim dokonywane były wpłaty. Środki wypłacane po zakończeniu oszczędzania na IKZE, niezależnie od formy wypłaty (jednorazowa albo w ratach) będą opodatkowane podatkiem zryczałtowanym w stawce 10%.

Instytucja finansowa, jako płatnik, jest obowiązana do poboru podatku od dokonywanych wypłat z IKZE.

Oszczędzający może w umowie o prowadzenie IKZE wskazać osobę uprawnioną do środków zgromadzonych na  IKZE, w przypadku jego śmierci.

W takim przypadku,  wypłata środków zgromadzonych na IKZE zmarłego oszczędzającego na IKZE następuje na wniosek osoby uprawnionej.

Wypłata środków zgromadzonych na IKZE zmarłego oszczędzającego na rzecz osoby uprawnionej podlega zryczałtowanemu opodatkowaniu w stawce 10%.