Wszelkie aspekty dotyczące planowanych działań osłonowych związanych z podwyższeniem wieku emerytalnego będą stanowiły elementy Programu, który zostanie opracowany przez Rząd zgodnie z dyspozycją Art. 17 projektu ustawy wprowadzającej podwyższony wiek emerytalny. Obecnie w trakcie konsultacji projektu tej ustawy przez różne środowiska są zgłaszane zagadnienia, które będą ujęte w tym Programie. Niewątpliwie część zagadnień będzie koncentrowała się nad problematyką opieki nad osobami zależnymi.
Obecne rozwiązania przyjęte w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz.U. z 2009 r. Nr 175 poz. 1362 z późn. zm.). przewidują wsparcie osób niepełnosprawnych polegające na świadczeniu usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych :
1. w miejscu zamieszkania osoby,
2. w dziennych ośrodkach wsparcia ,
3. w rodzinnych domach pomocy (całodobowo),
4. w domach pomocy społecznej (całodobowo),
5. w placówkach zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku prowadzonym w ramach działalności gospodarczej lub statutowej.
Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości zapewnianie kontaktów z otoczeniem. Specjalistyczne usługi opiekuńcze należy rozumieć jako usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Ośrodek pomocy społecznej może realizować usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze samodzielnie lub w ramach zlecenia usługi „podmiotom uprawnionym”, o których mowa w art. 25 ustawy o pomocy społecznej albo w ramach zakupu usług na podstawie ustawy o zamówieniach publicznych.
Wszystkie usługi (bez względu na miejsce ich świadczenia) są odpłatne w zależności od dochodu osoby lub rodziny wg zasad określonych w ustawie. W przypadku domów pomocy społecznej, w odpłatności za pobyt w tej placówce partycypuje mieszkaniec, rodzina i gmina. W uzasadnionych sytuacjach osoba może być zwolniona w części lub w całości z tych opłat.
Placówki zapewniające całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku prowadzone w ramach działalności prywatnej lub statutowej. Prowadzenie tego typu działalności wymaga uzyskania zezwolenia wojewody. W ustawie o pomocy społecznej prawa zostały określone m.in. wymagane standardy prowadzania tego typu działalności. Pobyt w tego typu placówkach nie jest jednak świadczeniem z pomocy społecznej. Osoby przebywają w nich na podstawie umowy cywilnoprawnej z podmiotem, który prowadzi placówkę. Jest coraz większe zainteresowanie rozwojem tej formy opieki.
Ponadto, jednym z elementów wzmacniania osób niepełnosprawnych i ich rodzin w ich środowisku naturalnym jest, opłacanie przez gminę składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za osobę, która rezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem. Naliczana jest ona od kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby opiekującej się nie przekracza 150 % kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie i osoba opiekująca się nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z innych tytułów lub nie otrzymuje emerytury albo renty. Dotyczy to również osób, które w związku z koniecznością sprawowania opieki pozostają na bezpłatnym urlopie. Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości określonej przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych jest opłacana przez okres sprawowania opieki. Składka ta nie przysługuje osobie, która w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczenia: ukończyła 50 lat i nie posiada okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) wynoszącego co najmniej 10 lat lub posiada okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy) wynoszący 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.
