Informacje ogólne

Adopcja, inaczej przysposobienie (od łac.: adoptio oznacza przybranie, usynowienie), jest uznaniem dziecka innych rodziców, z którym nie ma więzi biologicznej, za własne. Ma ona nie tylko wymiar psychologiczny, lecz także prawny: powstałe w wyniku adopcji relacje łączące dziecko i jego nowych rodziców są tożsame z relacjami opartymi na więzach krwi i pochodzenia. Zarówno dziecko, jak i jego nowi rodzice, mają więc względem siebie takie same prawa i obowiązki, jakie istnieją między potomstwem a jego biologicznymi rodzicami.

Warunki adopcji

Przysposobić można osobę małoletnią, tylko dla jej dobra.

W procesie adopcji najważniejsze jest dziecko. To do niego jest dobierana rodzina a nie odwrotnie. Nie oznacza to jednak umniejszania roli kandydatów na rodziców. Przygotowanie do powstania nowej rodziny przebiega zawsze z poszanowaniem obydwu stron procesu.

Według kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przysposobić mogą tylko osoby, które:

• mają pełną zdolność do czynności prawnych (tzn. są pełnoletnie i nieubezwłasnowolnione), umożliwiającą po adopcji sprawowanie władzy rodzicielskiej,
• posiadają kwalifikacje osobiste (moralne i zdrowotne oraz stabilną sytuację materialną), które pozwolą w przyszłości na wywiązywanie się z obowiązków rodzicielskich,
• uzyskały opinię kwalifikacyjną ośrodka adopcyjnego oraz świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ten ośrodek.
   

Procedura adopcyjna

Droga do przysposobienia wiedzie przez ośrodek adopcyjny.

Odgrywa on istotną rolę zarówno na etapie przygotowania do adopcji, jak i w jej trakcie, a po zakończeniu całej procedury może udzielać rodzinie adopcyjnej potrzebnego wsparcia.

Wykaz ośrodków adopcyjnych, które na terenie danego województwa prowadzą postępowania adopcyjne, możecie Państwo znaleźć Biuletynie Informacji Publicznej tego województwa.

Kandydaci mogą zwrócić się do dowolnego, wybranego przez siebie ośrodka adopcyjnego w kraju.

Procedura rozpoczyna się od złożenia dokumentów oraz dokonania wstępnej oceny, dotyczącej ich kwalifikacji osobistych oraz motywacji do adopcji.

Ocena ta weryfikowana jest poprzez późniejsze spotkania indywidualne, diagnozę pedagogiczną i psychologiczną kandydatów oraz wywiad adopcyjny.

Następnym etapem jest skierowanie na bezpłatne szkolenie pomagające „oswoić" lęki i obawy kandydatów, towarzyszące planom adopcji. Omawia się na nim wiele ważnych problemów m. in. czy możliwe jest pokochanie dziecka innych rodziców, jaka jest rola genów, a jaka wychowania w rozwoju osoby, czy i jak wprowadzać dziecko w temat adopcji, co myśleć o jego rodzinie biologicznej.

Szkolenie ma pomóc także w kształtowaniu kompetencji rodzicielskich w zakresie pielęgnacji dziecka, umiejętności rozpoznawania jego potrzeb na poszczególnych etapach życia, budowania jego poczucia wartości oraz rozwijania prawidłowych postaw wychowawczych.

Szkolenie jest obowiązkowe, a zwolnieni są z niego jedynie kandydaci spokrewnieni lub spowinowaceni z dzieckiem, a także osoby, które wcześniej przysposobiły rodzeństwo dziecka oraz osoby sprawujące nad dzieckiem rodzinną pieczę zastępczą (z wyjątkiem osób niespełniających warunków dotyczących rodzin zastępczych w zakresie niezbędnych szkoleń, którym sąd powierzył tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej).

W dalszej kolejności, ośrodek adopcyjny przygotowuje ocenę końcową, zawierającą opinię kwalifikacyjną. Jej celem jest dokładne określenie potencjału kandydatów na rodziców oraz upewnienie się, że stworzą oni dla dziecka bezpieczną, akceptującą, kochającą i mądrą rodzinę. Pod uwagę brana jest również sytuacja materialna i mieszkaniowa kandydatów, niekaralność oraz stan zdrowia fizycznego i psychicznego (w tym brak uzależnień).

Po uzyskaniu pozytywnej opinii kwalifikacyjnej rozpoczyna się okres oczekiwania na dziecko. Rodziców dobiera się do dziecka w taki sposób, by potrafili oni właściwie zaspokoić jego potrzeby. Ośrodek adopcyjny przedstawia im informacje o sytuacji prawnej, rodzinnej, zdrowotnej i rozwoju psychoruchowym określonego dziecka. Dopiero po akceptacji tej propozycji następuje pierwszy kontakt kandydatów na rodziców z dzieckiem (z wyjątkiem adopcji międzynarodowych, gdzie pierwszy kontakt możliwy jest dopiero po wydaniu przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zgody na dalsze postępowanie w procedurze adopcyjnej). Kontakt ten się zwykle na terenie placówki, w której ono przebywa, lub u osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą, a czasami w ośrodku adopcyjnym. Należy pamiętać, że na stworzenie więzi z dzieckiem potrzeba czasu i cierpliwości, temu służą m. in. kolejne spotkania.

Po podjęciu decyzji o adopcji poznanego dziecka kandydaci uzyskują od pracowników ośrodka adopcyjnego pomoc w przygotowaniu wniosku do sądu o jego przysposobienie. Przed orzeczeniem przysposobienia sąd opiekuńczy może wydać postanowienie o styczności, określające sposób i okres osobistego kontaktu przyszłych rodziców z dzieckiem (w przypadku adopcji międzynarodowej jest ona obligatoryjna). Postanowienie to zazwyczaj umożliwia kandydatom zabranie dziecka do domu, dzięki czemu możliwe jest ich głębsze poznanie się i budowanie wzajemnej więzi.

Jeśli nastąpi przejęcie bezpośredniej opieki nad dzieckiem (tzw. okres styczności), pracownicy ośrodka adopcyjnego wspierają rodziców w nowej dla nich roli podczas odwiedzin.

Ponadto sporządzają sprawozdanie o kontaktach z okresu preadopcji dla potrzeb sądu oraz, na jego wezwanie, uczestniczą w rozprawie. O adopcji dziecka przez nowych rodziców decyduje sąd opiekuńczy.

Ośrodek adopcyjny wspiera także rodziny, które już przysposobiły dziecko, na ich prośbę udzielając im pomocy. Rodzice, którzy adoptowali dziecko, mogą korzystać ze spotkań indywidualnych lub uczestniczyć w życiu środowiska rodzin adopcyjnych, czy grup wsparcia.

Zgłoszenie dziecka do adopcji

Dziecko do adopcji mogą zgłosić sami rodzice, podmiot leczniczy, organizator rodzinnej pieczy zastępczej, dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego oraz inna instytucja lub osoba. Zgłoszenie przekazuje się do ośrodka adopcyjnego działającego na terenie województwa, w którym przebywa dziecko. Przy tym zgoda rodziców na przysposobienie dziecka nie może być wyrażona wcześniej niż po upływie sześciu tygodni od jego urodzenia.

Kwalifikacja dziecka do adopcji i poszukiwanie rodziców adopcyjnych

Ośrodek adopcyjny sprawdza, czy adopcja jest możliwa i wskazana dla dobra dziecka, ustala sytuację prawną dziecka, przeprowadza diagnozę psychologiczną, określa jego specjalne potrzeby np. w zakresie terapii, leczenia, nauczania. Na podstawie tych informacji kwalifikuje dziecko do adopcji, a następnie rozpoczyna poszukiwanie kandydatów do jego przysposobienia.

Prawo do ubiegania się o adopcję dziecka w pierwszej kolejności mają osoby spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem, osoby, które adoptowały jego rodzeństwo, a także rodzina zastępcza lub rodzinny dom dziecka, u których dziecko przebywa. Jeśli ośrodek adopcyjny nie znajdzie kandydatów do adopcji dziecka w regionie, na którym działa, poszukiwani są oni na terenie całego województwa, a następnie w całym kraju.

Informator „Adopcja drogą do rodzicielstwa" znajdą Państwo tutaj