Ustawą z dnia 15 grudnia 2011 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 288, poz. 1690) dokonano zmian w  art. 226 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.  o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887) w kwestii dotyczącej uprawnień do świadczeń, dodatków i wynagrodzeń przysługujących rodzinom zastępczym funkcjonującym przed 1 stycznia 2012 r. (zmiana art. 226 ust. 5 i dodanie ust. 6-9).

Celem wprowadzenia zmian było niepogarszanie sytuacji rodzin zastępczych w związku z wejściem w życie nowych rozwiązań prawnych, tj. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Jednocześnie intencją prawodawcy było umożliwienie otrzymywania przez rodziny zastępcze, które podjęły decyzję o pełnieniu funkcji rodziny zastępczej przed dniem wejścia w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, co najmniej takich samych świadczeń, dodatków i wynagrodzeń, jak te, które otrzymywały przed 1 stycznia 2012 r.

Znowelizowany art. 226 ust. 5 stanowi, że sprawy o wynagrodzenia, dodatki oraz świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka lub osoby przebywającej w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego, do których prawo powstało przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają, z zastrzeżeniem ust. 9, rozpatrzeniu na zasadach i w trybie określonych w przepisach dotychczasowych, na wniosek osoby otrzymującej te świadczenia, dodatki i wynagrodzenia. Wniosek taki należy złożyć w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tj. do dnia 1 lutego 2012 r.). Brak wniosku ze strony rodziny zastępczej oznacza, że zastosowanie znajdą przepisy nowe. Na mocy art. 226 ust. 9 w przypadku, gdy do ww. spraw stosuje się przepisy dotychczasowe, ukończenie przez dziecko, po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, 7 roku życia nie powoduje zmniejszenia wysokości świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka lub osoby przebywającej w rodzinie zastępczej.

Art. 226 ust. 5 przewiduje możliwość rozpatrywania na zasadach i w trybie określonych w przepisach dotychczasowych  spraw, do których prawo powstało przed dniem 1 stycznia 2012 r. Oznacza to, że:
- zakresem regulacji objęte są świadczenia na dziecko, które umieszczone zostało w tej rodzinie przed dniem 1 stycznia 2012 r. Jeżeli dziecko zostało umieszczone w rodzinie po dniu 1 stycznia 2012 r. zastosowanie znajdą przepisy nowe,
- rodzinie, która wybrała przepisy dotychczasowe, przysługują również świadczenia wynikające z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a nie mające swojego „odpowiednika” w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.). Nie są to bowiem świadczenia, do których prawo powstało przed dniem wejścia w życie ustawy. Prawo do nich  powstało z dniem wejścia w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej i dlatego wniosek, o którym mowa w art. 226 ust. 5 ustawy ich nie dotyczy.

Wniosek, o którym mowa w art. 226 ust. 5 ustawy, może dotyczyć łącznie wszystkich form finansowania rodzin zastępczych, a więc wynagrodzenia, dodatków i świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania dziecka, ale możliwe jest także złożenie np. wniosku o rozpatrywanie spraw o wynagrodzenia na dotychczasowych zasadach, a o  świadczenia na nowych zasadach. Ponadto możliwe jest złożenie wniosku oddzielnie na każde dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej (w stosunku do jednego dziecka można wybrać dotychczasowy sposób finansowania, a w stosunku do innego dziecka wybrać nowe zasady). Konkludując, wniosek może dotyczyć oddzielnie każdego świadczenia, dodatku czy wynagrodzenia, gdyż oddzielnie do każdego z nich, z różnych tytułów mogło powstać prawo.

Ponadto wskazać należy, że art. 226 ust. 5 nie przewiduje – w celu ustalenia sytuacji rodziny – stosowania wywiadów środowiskowych. Stan faktyczny zatem należy ustalić w oparciu o odpowiednie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Organ wydający decyzję w sprawie świadczeń zobowiązany jest (zgodnie z art. 7 kodeksu postępowania administracyjnego) podjąć wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. W tym celu organ administracji zobowiązany jest w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy (art.77 k.p.a.). Zgodnie z art.75 k.p.a. dowodem jest wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, w szczególności dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny czy oświadczenia.