Poziom najniższego wynagrodzenia ustalany jest w Polsce od 1956 r. Jego rola w systemie płac oraz przyznawaniu innych świadczeń w ciągu lat ulegała licznym zmianom. Zawsze jednak była to kategoria określająca minimalny gwarantowany przez państwo poziom całości lub części wynagrodzenia za pracę.

 

Do roku 1977 najniższe wynagrodzenie stanowiło gwarantowany wszystkim pracownikom poziom łącznego wynagrodzenia w pełnym wymiarze czasu pracy. W latach 1977-1981 poziom minimalnego wynagrodzenia służył głównie do budowy tabel stawek wynagrodzenia i był ustalany jako minimalna stawka wynagrodzenia zasadniczego w najniższej kategorii zaszeregowania. W latach 1982-1986 ustalano zarówno poziom najniższego wynagrodzenia, jak i wysokość najniższej stawki wynagrodzenia zasadniczego w najniższej kategorii zaszeregowania. 

 

Od lipca 1986 r. do sierpnia 1990 r. wysokość najniższego wynagrodzenia stanowiła jednocześnie najniższą stawkę wynagrodzenia zasadniczego w najniższej kategorii zaszeregowania. Przyjęcie takiego założenia powodowało, że przy każdorazowym podnoszeniu minimalnej pensji rosły również wynagrodzenia pracowników lepiej zarabiających. Działo się tak dlatego, ponieważ najniższa stawka służyła do budowy tabeli stawek wynagrodzenia dla wszystkich pracowników. Skutki takich regulacji musiały być pokrywane z zakładowego funduszu wynagrodzeń, co praktycznie uniemożliwiało prowadzenie przez przedsiębiorstwa własnej polityki płacowej.

 

Z tego względu od 1 września 1990 r. przyjęto nową zasadę ustalania najniższego wynagrodzenia jako kwoty pełnego wynagrodzenia gwarantowanego pracownikom za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, niezależnie od posiadanych przez nich kwalifikacji i zaszeregowań osobistych, a także niezależnie od ilości i rodzaju stosowanych w zakładach pracy składników wynagrodzenia. Przy ustalaniu tego wynagrodzenia wyłączone zostały jedynie nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalno-rentowe, nagrody zakładowego funduszu nagród, nagrody z zysku, wypłaty z nadwyżki budżetowej w spółdzielniach oraz wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych.

 

Do roku 1990 wysokość najniższego wynagrodzenia ustalała Rada Ministrów w drodze uchwały. Od 1990 r. o jego wysokości stanowiły zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej. Od 1998 r. do końca 2002 r. poziom najniższego wynagrodzenia określany był w rozporządzeniach ministra pracy.

 

Wejście w życie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę zakończyło okres określania najniższego wynagrodzenia za pracę przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej na podstawie art. 77⁴ Kodeksu pracy.

 

W 15 krajach OECD minimalne wynagrodzenie ustalane są jednostronnie przez rząd lub w wyniku rekomendacji trójstronnych komisji. Większość z krajów OECD opiera rozwiązania w zakresie ustalania minimalnego wynagrodzenia na konwencjach MOP odnoszących się do minimalnego wynagrodzenia.

 

Belgia i Grecja mają system hybrydowy, w którym minimalne wynagrodzenie jest ustalane przez partnerów socjalnych, ale obowiązuje we wszystkich sektorach (w Grecji tylko w prywatnym).

 

Większość krajów opowiada się za jednym poziomem minimalnego wynagrodzenia, jednakże w Kanadzie, Japonii, Meksyku oraz Stanach Zjednoczonych występuje jego zróżnicowanie regionalne.

 

W niektórych krajach porozumienia zbiorowe na szczeblu krajowym lub sektorowym, stanowią skuteczny mechanizm ustalania minimalnego wynagrodzenia dla pracowników zrzeszonych w związkach. W niektórych przypadkach porozumienia te są administracyjnie rozszerzane na wszystkie sektory i aktywności.

 

W Niemczech natomiast nie ma ustawowo regulowanej wysokości pensji minimalnej. Wysokość takiego wynagrodzenia negocjowana jest odrębnie dla każdego sektora w porozumieniach branżowych.

 

Często odrębne rozwiązania kształtowane są dla pracowników niepełnosprawnych. W niektórych krajach regulacjami dotyczącymi minimalnego wynagrodzenia nie objęci są pracownicy służb publicznych.

 

Występuje znaczne zróżnicowanie rozwiązań w zakresie minimalnego wynagrodzenia w odniesieniu do pracowników młodych, uczniów. W kilku, głównie europejskich, krajach pracownikom młodym określa się minimalne wynagrodzenie w relacji do poziomu wynagrodzenia dorosłych. W Holandii i Belgii odpowiednio dla pracowników w wieku 21 – 23 lat, w innych krajach zredukowane minima dotyczą pracowników młodszych w tym też poniżej 18 lat.

 

Różnice między krajami występują również ze względu bazę stawki (godzinową, dzienną, tygodniową, miesięczną).

 

Jedynie w Belgii, Francji i Luksemburgu występuje automatyczna indeksacja cenowa minimalnego wynagrodzenia. We Francji, Grecji, Japonii, Portugalii i Hiszpanii podczas dorocznego przeglądu minimalnego wynagrodzenia brana jest pod uwagę, pośrednio lub bezpośrednio, także dynamika wynagrodzeń. W kilku krajach (Luksemburg, Nowa Zelandia, Portugalia, Hiszpania) w przeglądach (rocznych lub co dwa lata), brany jest także pod uwagę wpływ minimalnego wynagrodzenia na zatrudnienie i bezrobocie. W kilku krajach trójstronne gremia mają charakter doradczy (Francja, Japonia, Korea, Hiszpania).

 

Różnice w kształtowaniu minimalnego wynagrodzenia wynikają również z odrębnego traktowania godzin nadliczbowych, pracy sezonowej, oraz dodatków do płacy zasadniczej.

 

Poziom płacy minimalnej w wybranych krajach Unii Europejskiej, krajach kandydujących oraz USA.

 

Kraj	Wysokość miesięcznej płacy minimalnej w EURO
	2003	2004	2005
Rumunia	73	69	72
Bułgaria	51	61	77
Litwa	116	121	116
Łotwa	125	125	145
Słowacja	133	148	167
Estonia	138	159	172
Polska	201	177	205
Węgry	212	189	232
Czechy	199	207	235
Turcja	189	240	240
Portugalia	416	426	437
Słowania	451	471	490
Malta	534	542	557
Hiszpania	526	537	599
Grecja	605	605	668
Irlandia	1073	1073	1183
Francja	1154	1173	1197
Wielka Brytania	1106	1083	1197
Belgia	1163	1186	1210
Holandia	1249	1265	1265
Luksemburg	1369	1403	1467
Stany Zjednoczone	877	727	666

Od 1 stycznia 2003 r. weszła w życie ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679). Tym samym zrealizowany został przepis art. 65 ust. 4 Konstytucji RP, zgodnie z którym „wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa”.

 

Ustawa określiła wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1 stycznia 2003 r. w kwocie 800 zł oraz zasady ustalania wysokości tego wynagrodzenia w latach następnych - w drodze negocjacji na forum Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych.

 

Ustawa gwarantuje coroczny wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Jednocześnie, jeśli w pierwszym kwartale roku, w którym odbywają się negocjacje wysokość minimalnego wynagrodzenia jest niższa od połowy wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej gwarancja ta jest zwiększona dodatkowo o 2/3 prognozowanego wskaźnika realnego przyrostu PKB

 

W przypadku, gdy rzeczywisty wzrost cen różni się od prognozowanego, ustawa przewiduje zastosowanie mechanizmu korygującego. 

 

Ustawa określa terminy podwyższania wysokości minimalnego wynagrodzenia, a mianowicie:
- jeden termin – od 1 stycznia, jeśli prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych jest niższy niż 5 proc.,
- dwa terminy – od 1 stycznia i 1 lipca, w przypadku gdy prognozowany wzrost cen na dany rok wynosi 5 proc. i więcej.

 

Komisja Trójstronna ma czas na uzgodnienie wysokości minimalnego wynagrodzenia do dnia 15 lipca. Uzgodniona przez Komisję Trójstronną wysokość minimalnego wynagrodzenia na rok następny podlega ogłoszeniu w Monitorze Polskim, w drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów, do dnia 15 września.

 

W przypadku gdy Komisja Trójstronna nie uzgodni do 15 lipca wysokości minimalnego wynagrodzenia, wówczas decyzję o wysokości tego wynagrodzenia podejmuje Rada Ministrów i ogłasza, w drodze rozporządzenia, w Dzienniku Ustaw – w terminie do 15 września danego roku. Ustalona przez Radę Ministrów wysokość minimalnego wynagrodzenia nie może być niższa od wysokości, którą Rada Ministrów zaproponowała Komisji Trójstronnej do negocjacji.

 

Ustawa, gwarantuje pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy wysokość wynagrodzenia w każdym miesiącu nie niższą od wysokości minimalnego wynagrodzenia określonej ustawą. Do ustalenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmowane są wypłacane w danym miesiącu przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, z wyłączeniem: nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Zakres składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązujący od 1 stycznia 2000 r. stanowi załącznik do objaśnień do sprawozdawczości z zatrudnienia i wynagrodzeń (zaktualizowany w 2003 r.).

 

Odesłanie przez ustawę do składników zaliczonych do wynagrodzeń osobowych oznacza, że przy porównywaniu wysokości wynagrodzenia z wysokością minimalną nie są brane pod uwagę: dodatkowe wynagrodzenie roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej oraz wypłaty z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej w jednostkach na rozrachunku.

 

Jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzeń lub rozkład czasu pracy wynagrodzenie pracownika będzie niższe od obowiązującej wysokości minimalnego wynagrodzenia wówczas pracownikowi przysługuje uzupełnienie wynagrodzenia do tej wysokości w postaci wyrównania. Wypłata wyrównania następuje co miesiąc razem z wynagrodzeniem. 

 

Ustawa dopuszcza ustalenie przez pracodawcę wynagrodzenia pracownika w wysokości niższej od ustalonej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Wynagrodzenie to nie może być w okresie pierwszego roku niższe niż 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia. Do końca 2005 r. ustawa dopuszczała możliwość ustalenia wynagrodzenia pracownikowi w okresie drugiego roku pracy w wysokości nie niższej niż 90% minimalnego wynagrodzenia.

 

 4. Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1 grudnia 1970 .

 

Wysokość minimalnego (najniższego) wynagrodzenia za pracę od 1 grudnia 1970 r.
Data	Wysokość (zł)		Miejsce publikacji
Najniższe wynagrodzenie miesięczne
Od 1 grudnia 1970 r.	1.000	Monitor Polski z 1970 r. Nr 44, poz. 352
Od 1 sierpnia 1974 r.	1.200	Monitor Polski z 1974 r. Nr 26, poz. 154
Od 1 maja 1977 r.	1.400	Monitor Polski z 1977 r. Nr 5, poz. 36
Od 1 maja 1978 r.	1.600	Monitor Polski z 1978 r. Nr 10, poz. 36
Od 1 maja 1979 r.	1.800	Monitor Polski z 1979 r. Nr 10, poz. 62
Od 1 stycznia 1980 r.	2.000	Monitor Polski z 1979 r. Nr 29, poz.148
Od 1 stycznia 1982 r.	3.300	Monitor Polski z 1981 r. Nr 33, poz. 293
Od 1września 1982 r.	5.400	Monitor Polski z 1982 r. Nr 19, poz. 164
Od 1 stycznia 1986 r.	5.400	Monitor Polski z 1986 r. Nr 18, poz. 119
Od 1 stycznia 1987 r.	7.000	Monitor Polski z 1987 r. Nr 2, poz. 10
Od 1 stycznia 1988 r.	9.000	Monitor Polski z 1987 r. Nr 37, poz. 316
Od 1 stycznia 1989 r.	17.800	Monitor Polski z 1988 r. Nr 36, poz. 340
Od 1 lipca 1989 r.	22.100	Monitor Polski z 1989 r. Nr 26, poz. 212
Od 1 października 1989 r.	38.000	Monitor Polski z 1989 r. Nr 36, poz. 288
Od 1 stycznia 1990 r.	120.000	Monitor Polski z 1990 r. Nr 2, poz. 17
Od 1 września 1990 r.	368.000	Monitor Polski z 1990 r. Nr 32, poz. 256
Od 1 października 1990 r.	440.000	Monitor Polski z 1990 r. Nr 36, poz. 292
Od 1 stycznia 1991 r.	550.000	Monitor Polski z 1990 r. Nr 48, poz. 367
Od 1 kwietnia 1991 r.	605.000	Monitor Polski z 1991 r. Nr 11, poz. 78
Od 1 lipca 1991 r.	632.000	Monitor Polski z 1991 r. Nr 21, poz. 149
Od 1 października 1991 r.	652.000	Monitor Polski z 1991 r. Nr 32, poz. 228
Od 1 grudnia 1991 r.	700.000	Monitor Polski z 1991 r. Nr 42, poz. 292
Od 1 stycznia 1992 r.	875.000	Monitor Polski z 1992 r. Nr 4, poz. 19
Od 1 maja 1992 r.	1.000.000	Monitor Polski z 1992 r. Nr 12, poz. 87
Od 1 sierpnia 1992 r.	1.200.000	Monitor Polski z 1992 r. Nr 21, poz.159
Od 1 września 1992 r.	1.300.000	Monitor Polski z 1992 r. Nr 28, poz. 196
Od 1 października 1992 r.	1.350.000	Monitor Polski z 1992 r. Nr 32, poz. 223
Od 1 stycznia 1993 r.	1.500.000	Monitor Polski z 1992 r. Nr 40, poz. 297
Od 1 lipca 1993 r.	1.650.000	Monitor Polski z 1993 r. Nr 33, poz. 340
Od 1 października 1993 r.	1.750.000	Monitor Polski z 1993 r. Nr 51, poz. 479
Od 1 stycznia 1994 r.	1.950.000	Monitor Polski z 1993 r. Nr 69, poz. 615
Od 1 kwietnia 1994 r.	2.050.000	Monitor Polski z 1994 r. Nr 20, poz. 159
Od 1 lipca 1994 r.	2.200.000	Monitor Polski z 1994 r. Nr 36, poz. 312
Od 1 października 1994 r.	2.400.000	Monitor Polski z 1994 r. Nr 53, poz. 451
Po denominacji
Od 1 stycznia 1995 r.	260	Monitor Polski z 1994 r. Nr 68, poz. 604
Od 1 kwietnia 1995 r.	280	Monitor Polski z 1995 r. Nr 16, poz. 199
Od 1 lipca 1995 r.	295	Monitor Polski z 1995 r. Nr 32, poz. 375
Od 1 października 1995 r.	305	Monitor Polski z 1995 r. Nr 48, poz. 550
Od 1 stycznia 1996 r.	325	Monitor Polski z 1995 r. Nr 68, poz. 768
Od 1 kwietnia 1996 r.	350	Monitor Polski z 1996 r. Nr 23, poz. 248
Od 1 lipca 1996 r.	370	Monitor Polski z 1996 r. Nr 39, poz. 388
Od 1 stycznia 1997 r.	391	Monitor Polski z 1996 r. Nr 84, poz. 747
Od 1 lutego 1997 r.	406	Monitor Polski z 1997 r. Nr 1, poz. 7
Od 1 lipca 1997 r.	450	Monitor Polski z 1997 r. Nr 38, poz. 379
Od 1 lutego 1998 r.	500	Dziennik Ustaw z 1998 r. Nr 16, poz. 74
Od 1 stycznia 1999 r.	528	Dziennik Ustaw z 1998 r. Nr 164, poz. 1189
Po wliczeniu składki na ubezpieczenie społeczne	650	Monitor Polski z 1998 r. Nr 46, poz. 657
Od 1 listopada 1999 r.	670	Dziennik Ustaw z 1999 r. Nr 91, poz. 1037
Od 1 marca 2000 r.	700	Dziennik Ustaw z 2000 r .Nr 13, poz. 174
Od 1 stycznia 2001 r.	760	Dziennik Ustaw z 2000 r. Nr 121, poz. 1308
Minimalne wynagrodzenie miesięczne
Od 1 stycznia 2003 r.	800	Dziennik Ustaw z 2002 r. Nr 200, poz. 1679
Od 1 stycznia 2004 r.	824	Dziennik Ustaw z 2003 r. Nr 167, poz. 1623
Od 1 stycznia 2005 r.	849	Dziennik Ustaw z 2004 r. Nr 201, poz. 2062
Od 1 stycznia 2006 r.	899,10	Dziennik Ustaw z 2005 r. Nr 177, poz. 1469
Od 1 stycznia 2007 r.	936	Dziennik Ustaw z 2006r. Nr 171, poz.1227
Od 1 stycznia 2008 r.	1126	Dziennik Ustaw z 2007 r. Nr 171, poz. 1209
Od 1 stycznia 2009 r.	1276	Monitor Polski z 2008 r. Nr 55, poz. 499
Od 1 stycznia 2010 r.	1317	Monitor Polski z 2009 r. Nr 48, poz. 709
Od 1 stycznia 2011 r.	1386	Dziennik Ustaw z 2010 r. Nr 194, poz. 1288