W dniu 31.03.2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 5 marca 2010 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Dz. U. Nr 50, poz. 301), która oprócz nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych, wprowadza przepisy przejściowe w zakresie zasad ustalania prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia się dziecka i jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka.

Pobierz tekst ustawy

Nowelizacja dotyczy art. 9 ust. 7 i 8 oraz art. 15b ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Od 31.03.2010 r. pozostawanie matki dziecka pod opieką medyczną może być potwierdzone zarówno zaświadczeniem lekarskim, jak i zaświadczeniem wystawionym przez położną. Oznacza to, że również opieka medyczna w trakcie ciąży, o której mowa w ww. ustawie, może być udzielona nie tylko przez lekarza ginekologa, ale również przez położną.

Na mocy przepisu przejściowego – art. 3 ww. ustawy zmieniającej, do końca 2011 roku został zawieszony warunek pozostawania matki dziecka pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu. Do 31 grudnia 2011 r., aby uzyskać prawo do tych świadczeń wystarczy przedstawić zaświadczenie lekarskie lub zaświadczenie wystawione przez położną, potwierdzające co najmniej jedno badanie kobiety w okresie ciąży przeprowadzone przez lekarza ginekologa lub położną. Nie przewiduje się wprowadzenia wzoru ww. zaświadczenia, co oznacza że wybór jego formy zależy od wystawiającego.

W okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ww. ustawy zmieniającej - tj. od 31 marca 2010 r. do 30 września 2010 r. - osoby, które nie otrzymały dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia się dziecka i jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia siędziecka z powodu niespełnienia zawieszonego wymogu, mają prawo ponownie złożyć wniosek o wypłatę tych świadczeń na zasadach określonych w przepisach przejściowych, nawet jeśli dziecko ukończyło 12 miesięcy życia.
Możliwość ta dotyczy:
- matki lub ojca dziecka, którzy otrzymali decyzję o odmowie przyznania prawa do wymienionych świadczeń z powodu niespełnienia warunku pozostawania matki dziecka pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży, wydaną pomiędzy dniem 1 listopada 2009 r. a dniem 30 marca 2010 r.;
- matki lub ojca dziecka, których wniosek o wypłatę tych świadczeń, złożony w okresie od  dnia 1 listopada 2009 r. do dnia 30 marca 2010 r., został pozostawiony bez rozpatrzenia z powodu braku odpowiedniego zaświadczenia lekarskiego;
- matki lub ojca dziecka urodzonego po 31 października 2008 r., którzy z uwagi na niezłożenie wniosku nie otrzymali ww. świadczeń do dnia wejścia przepisów przejściowych. Możliwość ta dotyczy jedynie dzieci urodzonych po 31 października 2008 r., gdyż tylko na nie świadczenia z tytułu urodzenia dziecka mogły nie przysługiwać z powodu braku zaświadczenia o pozostawaniu matki dziecka pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży.

Ustalenie prawa do świadczeń na podstawie art. 4 ust. 1 lub ust. 2  ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych następuje na wniosek rodzica dziecka.

Jeżeli w związku z poprzednim wnioskiem w sprawie ustalenia prawa do ww. świadczeń, złożonym pomiędzy 1 listopada 2009 r. a 30 marca 2010 r., w posiadaniu organu znajdują się wszystkie niezbędne dokumenty do rozpatrzenia ponownego wniosku o wypłatę tych świadczeń, organ nie powinien ponownie żądać tych dokumentów (m.in. zaświadczenia potwierdzającego co najmniej jedno badanie kobiety w okresie ciąży przez lekarza ginekologa lub położną, jeżeli do wcześniej złożonego wniosku było dołączone zaświadczenie, z których wynika taka informacja).

W okresie obowiązywania przepisów przejściowych nadal znajdują zastosowanie następujące zasady – zgodnie z wyjaśnieniami udzielonymi przez Ministerstwo Zdrowia:

1. Uznaje się, że przedstawienie przez zainteresowaną przedmiotowej dokumentacji medycznej, w wiarygodnym tłumaczeniu na język polski – lekarzowi w kraju, upoważnia tego lekarza do wydania zaświadczenia uprawniającego do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka.
2. Każdy lekarz, do którego zgłosi się kobieta w ciąży bez względu na specjalizację, który na podstawie dostępnej dokumentacji potwierdzającej pozostawanie kobiety w ciąży pod opieką lekarską (może to być m.in. karta przebiegu ciąży, dokumentacja medyczna znajdująca się w placówce opieki zdrowotnej, w której zarejestrowana jest kobieta, bądź dokumentacja medyczna przedstawiona przez ciężarną, która przebywała w innej części kraju lub za granicą) może potwierdzić wykonanie badań przez lekarza ginekologa.
3. Opieka medyczna może być sprawowana zarówno przez lekarzy wykonujących zawód w zakładach opieki zdrowotnej, w ramach grupowej praktyki lekarskiej, jak i indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, niezależnie od tego, kto finansuje wykonanie świadczenia zdrowotnego. 

Na podstawie art. 9 ust. 9 i art. 15b ust. 7 ustawy o świadczeniach rodzinnych, wymóg udokumentowania pozostawania matki dziecka pod opieką medyczną nie dotyczy osób będących prawnymi lub faktycznymi opiekunami dziecka. Opiekun faktyczny dziecka to w rozumieniu ww. ustawy osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, która wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka. Analogicznie, wymóg dotyczący dołączenia do wniosku odpowiedniego zaświadczenia wystawionego przez lekarza lub położną nie ma zastosowania również w odniesieniu do rodziców, którzy ostatecznie przysposobili dziecko.