Zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2012 r. art. 23 ust. 4 pkt 4 lit. i) ustawy o świadczeniach rodzinnych, wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne członka rodziny osoby ubiegającej się o świadczenia rodzinne, ustalana jest w oparciu o zaświadczenie lub oświadczenie osoby ubiegającej się lub członka jej rodziny (chodzi o pełną, stanowiącą 9% podstawy wymiaru, tj. odliczoną od podatku i od dochodu, odprowadzaną przez ubezpieczonego podatnika w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, składkę na ubezpieczenie zdrowotne).

Organy właściwe realizujące świadczenia rodzinne mają obowiązek honorować zarówno zaświadczenia o wysokości składki zdrowotnej, jak i oświadczenie osoby ubiegającej się lub członka jej rodziny, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Jeśli dana osoba nie jest w stanie wykazać w oświadczeniu wysokości ww. składki, to zaświadczenie o jej wysokości, na swój wniosek, ma prawo uzyskać w  instytucji pośredniczącej w jej odprowadzaniu, tj. najczęściej w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, (w przypadku składek zdrowotnych opłacanych przez podatnika/ubezpieczonego z dochodów z rent/emerytur rolniczych będzie to Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, w przypadku osób otrzymujących renty/emerytury mundurowe zakład emerytalno-rentowy MSWiA) – wynika to z art. 29 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Zaświadczenie o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne i członkowie jej rodziny, może również uzyskać od płatnika składek, tj. np od zakładu pracy, w którym jest zatrudniona lub urzędu pracy w przypadku składek opłacanych przez osobę bezrobotną pobierającą zasiłek dla bezrobotnych lub stypendium dla bezrobotnych.

Informacja o pełnej składce na ubezpieczenie zdrowotne jest niezbędna do ustalenia dochodu danego członka rodziny wskazanego w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych, zgodnie z którym, za dochód uznaje się przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, 30b, 30c i 30e ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, z późn. zm.), pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Spośród ww. rodzajów przychodów opodatkowanych podatkiem dochodowym  od osób fizycznych, składki zdrowotne opłacane są przez podatnika w związku z uzyskaniem przychodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 - przychody opodatkowane według skali podatkowej odpowiednio 18 % i 32 % (są to w szczególności przychody z wynagrodzenia za pracę, z rent/emerytur) oraz w art. 30e - dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej opodatkowane stałą stawką 19 % podstawy obliczenia podatku (tj. przychody z działalności gospodarczej opodatkowane tzw. stawką liniową podatku).

Oznacza to, że tylko składki zdrowotne finansowane przez podatnika/ubezpieczonego ze źródeł opodatkowanych w ww. formach, powinny być wykazywane w oświadczeniu lub w zaświadczeniu np. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czy też urzędu pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub urząd pracy, w zaświadczeniach wydawanych dla potrzeb ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych, nie wykazuje składek nieopłacanych przez podatnika/ubezpieczonego lecz opłacanych z innych źródeł, tj. np. składek finansowanych przez budżet państwa za osobę przebywającą na urlopie wychowawczym, składek finansowanych z budżetu państwa za osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych (zgodnie z art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, za bezrobotnych niepobierających zasiłku lub stypendium składki na ubezpieczenie zdrowotne opłaca właściwy urząd pracy), składek finansowanych z budżetu państwa za osoby korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej czy też ze świadczenia pielęgnacyjnego, gdyż nie są to składki zdrowotne o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub urząd pracy powinien jednak wykazać składki na ubezpieczenie zdrowotne odprowadzone przez urząd pracy za osoby bezrobotne pobierające zasiłek dla bezrobotnych lub stypendium dla bezrobotnych, gdyż zgodnie z art. 85 ust. 6 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, jest to składka pobierana z dochodu bezrobotnego, a więc składka ta, zgodnie z art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych, podlega odliczeniu od przychodu opodatkowanego podatkiem dochodowym od osób fizycznych danego bezrobotnego (jest więc niezbędna do prawidłowego ustalenia przez organ właściwy dochodu, na podstawie którego ustalane jest prawo do świadczeń rodzinnych/świadczeń z funduszu alimentacyjnego).

Analogiczne zasady dokumentowania składki na ubezpieczenie zdrowotne zawarte są w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r., Nr 1, poz. 7, z późn. zm.), na podstawie której ustalane jest prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego.